ପାଠାଗାର ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରବାଦ ପୁରୁଷ ଦାଶିଆ ଅଜା।

ମଣିଷ ଆପଣା ଧନପର, ଯେତେ ପାରୁଛ ମଣିଷ ଧର ବୋଲି ବାଣୀର ଉଦ୍ୟକ୍ତା ଦାଶିଆ ଅଜା ପାଠଗାର ଆନ୍ଦୋଳନର ପ୍ରମୂଖ ପୁରୋଧା । ଦାଶିଆ ଅଜା ତଥା ଦାଶରଥି ପଟ୍ଟନାୟକ ୧୯୦୭ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୨ ତାରିଖ ଦିନ ନୟାଗଡ଼ ନିକଟସ୍ଥ ଚାହାଳୀ ପଞ୍ଚାୟତର ରାଇପୁର ଗ୍ରାମରେ ବାଞ୍ଛାନିଧି ପଟ୍ଟନାୟକ ଓ ପାର୍ବତୀ ଦେବୀଙ୍କ ପୁତ୍ର ଭାବେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ  । ୧୯୨୨ରେ ରାଇପୁରରୁ ନୂଆଗାଁ ଠାରୁ ୪ କିଲୋମିଟର ଉଦୟପୁରକୁ ଆସି ଏହାକୁ ନିଜର କର୍ମଭୂମୀ ରୂପେ ପରିଚିତ ହୋଇଥିଲା  । ଆଜି ପ୍ରବାଦପୁରୁଷ ଦାଶରଥିଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ମହାନ ପୀଠ ଜାତୀୟ ତୀର୍ଥ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପରିଣତ ହୋଇପାରିଛି  । ଦାଶରଥି ନିଜର ପାରିବାରିକ ଆର୍ଥିକ ବିଡ଼ମ୍ବନା ପରିସ୍ଥିତି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଚାଟଶାଳୀରେ ମାତ୍ର ୪ର୍ଥ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପାଠ ପଢ଼ିଥିଲେ  । ଚଳିବାକୁ ଏଠି ସେଠି ସବୁଆଡ଼େ ବୁଲିଲେ । ବିଭିନ୍ନ ଆଡ଼େ ଚାକିରି ପାଇଁ ବୁଲି ଚାଲିଲେ । ନିଜର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଜୀବନରେ ହଳିଆ, ରାନ୍ଧୁଣିଆ, ବୋଲକରା, ଚପରାଶି, ପୋଲିସ ଏବଂ ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର କର୍ମଚାରୀ, ସର୍ବରାକାର, ଭୂଦାନକର୍ମୀ, ସର୍ଭେ ଟ୍ରେନିଙ୍ଗ କେନ୍ଦ୍ରର ପରିଚାଳକ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଶେଷରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମରେ ଯୋଗଦେଇ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଂଗ୍ରାମୀ ଭାବରେ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ କୌଣସି ଭା ଗ୍ରହଣ କରିନଥିବା ଦାଶରଥି ନିଜ ଜୀବନ ଅପରାହ୍ନରେ ୧୯୫୦ ମସିହାଠାରୁ ଦୀର୍ଘ ଅର୍ଦ୍ଧ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ନିଜ ଶରୀରରୁ ରକ୍ତ ନିଗାଡ଼ି, ଖଣ୍ଡିଏ ଗାମୁଛା ପିନ୍ଧି ଓ ଖଣ୍ଡିଏ ଗାମୁଛା ମୁଣ୍ଡରେ ଠେକାବାନ୍ଧି କାନ୍ଧରେ ଏକ ଝୁଲାମୁଣି ଓହଳାଇ ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଶାର ଗାଁ ଗହଳିଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସହର ବଜାର ଘରଦ୍ୱାର ବୁଲି ବୁଲି ପାଦରେ ଚାଲି ଚାଲି ରାଜ୍ୟ ଓ ଦେଶବାସୀଙ୍କ କଲ୍ୟାଣ ସାଧନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏବଂ ଗ୍ରାମାଳର ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ପାଠାଗାର ସୁବିଧା ସୁଯୋଗ ଯୋଗାଇ ଦେବାପାଇଁ ଓ ଦେଶ ବିଦେଶ ପାଠକ, ଗବେଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗବେଷଣା ତଥ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦେବା ସହ ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା, ଐତିହ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରଚାର, ପ୍ରସାର ଏବଂ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ବିକାଶ ପାଇଁ ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ । ସାଧକ ଦାଶରଥି ନିଜର ଏକନିଷ୍ଠ ସାଧନାରେ ୩ ଗୋଟି ମହାନ ସଂସ୍ଥାନ ଗଢ଼ିଉଠିଥିଲା । ୧୯୫୯ରେ ବାଞ୍ଛାନିଧି ପାଠାଗାର, ୧୯୭୩ରେ ଶ୍ରୀଅରବିନ୍ଦ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ଓ ୧୯୭୫ରେ ଯଦୁମଣି ସାହିତ୍ୟ ସଂସଦ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଢ଼ିଥିଲେ । ପାଠାଗାରକୁ ୧୯୫୯ରେ ରମାଦେବୀ ଉଦ୍‌ଘାଟନ କରିଥିଲେ । ୧୯୯୫ରେ ଦାଶରଥି ପଟ୍ଟନାୟକ ଲାଇବ୍ରେରୀ ଟ୍ରଷ୍ଟ ଗଠିତ ହେଲା । ୧୯୯୬ରେ ପ୍ରଫେସର ଡଃ. ବିକ୍ରମ ଦାଶ ଚନ୍ଦ୍ରମଣ୍ଡଳ ପଥର, ରୂପା ସୁନା ପଥର ଆମେରିକାରୁ ଆଣି ଦାଶରଥିଙ୍କୁ ଉପହାର ଦେଇଥିଲେ । ଦାଶରଥିଙ୍କ ବିବାହ ୧୯୪୦ ମସିହାରେ ଖାଲମନା ଗ୍ରାମରେ ହୋଇଥିଲା । ଏହି ମହାନ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଜ ସ୍ତ୍ରୀ ପୌଷମାସୀ ଦେବୀ ନିଜ ଦାମ୍ପତ୍ୟ ଜୀବନର ସମସ୍ତ ସୁଖ ସ୍ୱାଚ୍ଛନ୍ଦ୍ୟକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ନିଜେ ସମର୍ପି ଦେଇଥିଲେ ଦାଶରଥିଙ୍କ ସୁଦୀର୍ଘ ସଂସ୍କୃତି ଯାତ୍ରାରେ । ଏହି ପାଠାଗାରରେ ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାର ପୁରାତନ ଓ ଆଧୁନିକ ୨୫୫୦ ପ୍ରକାରର ପୁସ୍ତକ, ୪୦ ହଜାର ବିରଳ ପୁସ୍ତକ, ୩୮ଟି ଭାଷାର ଅଭିଧାନ ସମେତ ୬୫ ହଜାର ପତ୍ର ପତ୍ରିକା ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପୁରାତନ ଏବଂ ଆଧୁନିକ ସମ୍ବାଦପତ୍ରମାନ ସଂଗୃହୀତ ହୋଇ ରହିଛି  । ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ୧ ହଜାର ୫ ଶହ ପୁରାତନ ତାଳପତ୍ର ପୋଥି ଏବଂ ଚିତ୍ରପୋଥି ସମେତ ଆଦିମ ଯୁଗଠାରୁ ର୍ବମାନ ଯୁଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେଶ ବିଦେଶର ବହୁ ପ୍ରାଚୀନ ସ୍ୱର୍ଣ୍ଣ, ରୌପ୍ୟ, ତାମ୍ରମୁଦ୍ରା, ପୁରାତନ ଯୁଗର ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର, ଦେଶ ବିଦେଶର ଖଣି ସମ୍ପଦର ଉପାଦାନ, ବିଭିନ୍ନ କାଠ ସାମଗ୍ରୀ ଚାରୁଶିଳ୍ପର ବହୁ ପୁରାତନ ଓ ନୂତନ ର୍ମୂି, ଚିତ୍ର, ପଟ୍ଟଚତ୍ର କାଠ, କାର୍ପାସ, କାଗଜ, ବାଉଁଶ ଓ ବିଭିନ୍ନ ଧାତୁର ଅନେକ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ, ପ୍ରାଗ୍ ଐତିହାସିକ ପ୍ରସ୍ତର ଯୁଗର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ର୍ମୃିକ ସିଲ୍‌, ଆଦିବାସୀ ସଭ୍ୟତାର ବେଶ ପୋଷାକ, ଅଳଙ୍କାର ତଥା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଉପାଦାନ, ସଙ୍ଗୀତ ଯନ୍ତ୍ରପାତି, ଦେଶ ବିଦେଶର ଅନେକ ପ୍ରକାର ଡାକଟିକଟ, ମହାପୁରୁଷ ସାଧୁସନ୍ଥମାନଙ୍କର ଜନ୍ମାମାଟି, ପାଣି ଓ ସେମାନେ ବ୍ୟବହାର କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥ, ଅଗଣିତ ଫଟୋଚିତ୍ର, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଖାଦ୍ୟ ଶସ୍ୟ, ତୈଳବୀଜର ନମୁନା, ଅନେକ ଫଳଫୁଲର ପ୍ରାକୃତିକ ନମୁନା, ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ମାନଚିତ୍ର, ପୁରାତନ ଯୁଗର ମାପ ଓ ଓଜନର ଏକକମାନ, କମଣ୍ଡଳ ପଥର, ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଦୀପ ଓ ମାଟିପାତ୍ର, ଚେରମୂଳ ତଥା ଲତା ଗୁଳ୍ମ, ରାଜା ରାଜୁଡ଼ା ଅମଳର ଦସ୍ତାବିଜ, ଅମୂଲ୍ୟ ଚିଠିପତ୍ର ଏପରିକି ଦୁର୍ମୁଲ୍ୟ ପଦାର୍ଥମାନ ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ୪୦ ଗୋଟି ବିଭାଗରେ ସଂଗୃହିତ ହୋଇ ରହିଛି । ଏହି ମହାପୁରୁଷଙ୍କ ଶେଷ ଜୀବନ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁଃଖମୟଥିଲା । ଦିନେ ଦେଖିଲାବେଳକୁ ହାତରେ ବାଡ଼ି ନଥିଲା । ଗାମୁଛାରେ ଖଣ୍ଡିଏ ଚିଠି ସହ ଲଙ୍ଗଳା ଦେହଟା ଗାଁ ପାଖ କୁଅ ପାଣିରେ ଭାସୁଥିଲା । କେହି ଦେଖିପାରିଲେ ନାହିଁ, କେହି ଜାଣିପାରିଲେନି ଲଙ୍ଗଳା ଫକିରର ପୁଙ୍ଗୁଳା କଥା । ସତକୁ ସତ ତାଙ୍କ କବିତା ତାଙ୍କ ପାଇଁ ସତ ହୋଇଗଲା । ତାଙ୍କର କବିତା-
“କେହି ନଜାଣିବେ କେହି ନଦେଖିବେ ନକାନ୍ଦିବେ ଥରେ କେହି-
ଚାଲିଯିବି ଏକା, ଏତିକି ମାଗୁଣି ତୁମ୍ଭନାମ ଗାଇ ଗାଇ  ।”

ଗଣପର୍ବ ନୂଆଖାଇ।

ନୂଆଖାଇ ଯୁହାର ସଭିଙ୍କୁ।
ଆମେ ଆମର ମାଟିକୁ ମାଆ ବୋଲି କହୁ ଓ ଧାନକୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବୋଲି କହୁ। ତେବେ ଏ ନୂଆଖାଇ ପର୍ବଟି ହେଉଛି ଆମ ମାଟି ମାଆ ଓ ତାର ଫସଲର ପର୍ବ। ଏହା ଏକ କୃଷି ଭିତ୍ତିକ ପର୍ବ,ଏମିତି ଦେଖିବାକୁ ଗଲେ ଓଡି଼ଶାର ଅଧା ପର୍ବ କୃଷି ଭିତ୍ତିକ ହିଁ ହୋଇଥାଏ। କିନ୍ତୁ ଏ ନୂଆଖାଇ ପର୍ବ ଏକ ନିଆରା ପର୍ବ ଏକ ଭାଇଚାରାର ପର୍ବ ଆନନ୍ଦ ଉଲ୍ଳାସର ପର୍ବ ଓ ଏକତାର ପର୍ବ।କାଇଁ କେଉଁ ଆବାହମାନ କାଳରୁ ଚାଲି ଆସୁଛି ଏ ପରମ୍ପରା।

ବିଶେଷତଃ ଏହା ଏକ ଗଣ ଓ କୃଷି ପର୍ବ ଯାହାକି ମୁଖ୍ୟତଃ ଓଡି଼ଶାର ପଶ୍ଚିମ ଭାଗରେ ବା ପଶ୍ଚିମ ଓଡି଼ଶାରେ ପାଳନ କରାଯାଏ। ଏହାର ପରମ୍ପରା ନୀତି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓ ନିଆରା। ଆମେ ଓଡି଼ଶାରେ ଲକ୍ଷ କରେ ବା ଓଡି଼ଶା ଏକ କୃଷି ପ୍ରଧାନ ଦେଶ ଅତୀତରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲୋକ କୃଷକ ଥିଲେ ଚାଷ କାମ କରୁଥିଲେ। ଏଣୁ କୃଷି ବା ଚାଷ ହିଁ ଆମର ପ୍ରଧାନ କର୍ମ ଥିଲା ଏହାକୁ ନେଇ ଲୋକମାନେ ଜୀବନ ଜୀବିକା ନିର୍ବାହ କରୁଥିଲେ। ଏଥିପାଇଁ ସେ ଏହି କର୍ମକୁ ଏକ ପର୍ବ ରୂପରେ ପାଳନ କରୁଥିଲେ ଓ ପୂଜା ମଧ୍ୟ କରୁଥିଲେ ଓ ଏହାର ଅନ୍ତିମ କର୍ମ ବା ସେହି କୃଷିରୁ ଯେଉଁ ସବୁ ଫଳ ବା ଶଷ୍ୟ ଉତ୍ପାଦନ ହେଉଥିଲା ତାହାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଇଷ୍ଟ ଦେବୀଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପଣ ଅରୁଥିଲେ,ତେଣୁ ଏହା ଏକ ଆନନ୍ଦର ପର୍ବ କାରଣ କୃଷକ ଭାଇ ମାନଙ୍ଅର ଅକ୍ଳାନ୍ତ ପରିଶ୍ରମରେ ହିଁ ଏହି ଶସ୍ୟ ଅମଳ ହୋଇଥାଏ ତେଣୁ ଏହି ଦିନକୁ ସେମାନେ ଉଲ୍ଲାସରେ ପାଳନ କରିଥାନ୍ତି।

ଆମର ପଶ୍ଚିମ ଓଡି଼ଶାରେ ଘରେଘରେ ଏହା ପାଳନ କରାଯାଏ ଘରର ଯଦି କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ଯଦି ବାହାରେ ବସବାସ କରନ୍ତି ଏ ସମୟରେ ଘରକୁ ଆସନ୍ତି ନୂଆଖାଇ ପାଳନ କରିବାକୁ ଓ ନବାନ୍ନ ଭକ୍ଷଣ କରିବାକୁ। ଏହା ଯୌଥ ପରିବାରରେ ବହୁତ ଆଡ଼ମ୍ବର ସହ ପାଳନ କରଯାଏ,ସଭିଏଁ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ଭେଟ ହୋଇ ଆନନ୍ଦ ଉଲ୍ଲାସ କରୁଥିବାରୁ ଏହାକୁ ନୂଆଖାଇ ଭେଟଘାଟ କୁହାଯାଏ। ତେବେ ସମ୍ବଲପୁର ଅଞ୍ଚଳରେ ମାଆ ସମଲେଇଙ୍କ ନିକଟରେ ଏହା ବିଶେଷ ଆଡ଼ମ୍ବର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଏ।ଏହା ସହିତ ମାଆ ମାଣିକେଶ୍ବରୀ, କିଚକେଶ୍ବରୀ ଇତ୍ୟାଦି ପୀଠରେ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ଧୁମଧାମରେ ଏହାକୁ ପାଳନ କରାଯାଏ। ସକାଳୁ ସକାଳୁ ସ୍ନାନ ସାରି ଘରର ନାରୀମାନେ ଚୁଲିକୁ ଲିପା ପୋଛା କରି ନୂତନ ଉତ୍ପାଦିତ ଶଷ୍ୟରେ ପିଠା,ମିଠା,ଖିରି,ପୁରି ଇତ୍ୟାଦି ନିର୍ମାଣ କରି ରଖନ୍ତି ସେହି ପରି ମନ୍ଦିରରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ହୋଇ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନବାନ୍ନକୁ ମାଆଙ୍କ ନିକଟରେ ସମର୍ପଣ ବା ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ। ଏହିପରି ଘରେଘରେ ନିଜ ଇଷ୍ଟଦେବୀଙ୍କ ନିକଟରେ ମଧ୍ୟ ନବାନ୍ନ ନୈବେଦ୍ୟ ହେଲାପରେ ସମସ୍ତେ ଘରର ଏକାଠି ବସିକରି ଆବାଳ ବୃଦ୍ଧବନିତା ସେହି ନୈବେଦ୍ୟକୁ ସେବନ କରନ୍ତି ପ୍ରଥମେ ଘରର ମୁରବୀ ଅର୍ଥ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତି ହିଁ ନବାନ୍ନ ଭକ୍ଷଣ କରନ୍ତି ଏହାପରେ ଭେଟଘାଟ ଉତ୍ସବ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ।

ସମସ୍ତେ ନୂତନ ବସ୍ତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ଧାରଣ କରି ମାଆଙ୍କୁ ଆରାଧନା କରନ୍ତି ଓ ଜ୍ୟେଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଠାରୁ ଘରର ଛୋଟପିଲାମାନେ ଆଶୀର୍ବାଦ ଭିକ୍ଷା କରନ୍ତି। ପରେପରେ ଭେଟଘାଟ ପର୍ବରେ ବାର୍ତ୍ତାଳାପ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସଂଗୀତ ନୃତ୍ୟ ମନାନ୍ତର ମତାନ୍ତର ମଧ୍ୟ ଉଭୟ ଉଭୟ ମଧ୍ୟରେ ଭାବରେ ଖୁସିରେ ହୋଇଥାନ୍ତି। ତେଣୁ ଏ ପର୍ବ ଏକ ଗଣପର୍ବ, ସଂଘତୀର ପର୍ବ ଭାଇଚାରାର ପର୍ବ।ମାଟି ମାଆ ସହ ଯୋଡି଼ହୋଇ ରହିଥିବା ଏ ପରମ୍ପରା ସବୁଠାରୁ ନିଆରା। ଏ ପର୍ବ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓ ମାଟି ମାଆ ସହ ଯୋଡି଼ ହେବାର ଏକ ମହନୀୟ ପରମ୍ପରା।

ଉପସ୍ଥାପନା: ଆଫତାବ ହୋସେନ

ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଗଣେଶ ଉପାସନା।

“ଗଣେ ନାରାୟଣେ ରୁଦ୍ରେ ଅମ୍ବିକେ ଭାସ୍କରେ ତଥା ।
ଭିନ୍ନା ଭିନ୍ନ ନ କର୍ତ୍ତବ୍ୟଂ ପଞ୍ଚଦେବ ନମୋସ୍ତୁତେ ।।”

ପୁରାଣରେ ଏହି ପଞ୍ଚଦେବତା(ଗଣେଶ, ନାରାୟଣ, ରୁଦ୍ର, ଅମ୍ବା, ସୂର୍ଯ୍ୟ)ଙ୍କୁ ସର୍ବମାନ୍ୟ ବା ସମସ୍ତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପୂଜାରେ ଆଦ୍ୟ ବୋଲି ଧରାଯାଏ ଏହି ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅଗ୍ରପୂଜ୍ୟ ହେଲେ ଶ୍ରୀ ଗଜାନନ। ବିଘ୍ନବିନାଶନ ଶଙ୍କଟନାଶନ ଅଗ୍ରପୂଜ୍ୟ ଶ୍ରୀ ଗଜାନନ! ହିନ୍ଦୁ ଘରର ପ୍ରତ୍ୟେକ ମାଙ୍ଗଳିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ଖୋଜାପଡେ ଅଗ୍ରପୂଜ୍ୟ ବକ୍ରତୁଣ୍ଡଙ୍କୁ,କାରଣ ପୁରାଣ ମତ ଦିଏ ସେ ଅଗ୍ରପୂଜ୍ୟ ଏବଂ ଗଣ ମାନଙ୍କର ସେନାପତି ଓ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେବଦେବୀ ବା ମାଙ୍ଗଳିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ ପୂର୍ବରୁ ତାଙ୍କୁ ଆରାଧନା କଲା ସେ କର୍ମ ବିନା ବାଧ ବିଘ୍ନରେ ସୃଚାର ରୂପେ ହୋଇଥାଏ। ଶ୍ରୀ ଗଣେଶ ଏକ ଅନନ୍ୟ ଶରୀର ଯାହାଙ୍କର ଶରୀର ମାନବ କିନ୍ତୁ ମସ୍ତକ ହସ୍ତୀର। ବିଦ୍ୟା ବୁଦ୍ଧିର ଦେବତା ଶ୍ରୀ ବିଘ୍ନେଶ ସମସ୍ତ ଛାତ୍ର ଛାତ୍ରୀ ମାନେ ନିଜର ଜୀଵନରେ ଗଜାନନଙ୍କୁ ହିଁ ଈଷ୍ଟ କରିଥାନ୍ତି। ତେବେ ସେ ଯାହା ହେଉ ନା କାହିଁକି ସେ ହିଁ ସମସ୍ତ କର୍ମର ଅୟମାରମ୍ଭ କରନ୍ତି ଓ ତାଙ୍କ ନାମ ଧରି ଯିଏ ଯେଉଁ କର୍ମ କରେ ସେ ସେଥିରେ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଥାନ୍ତି।

ମୁଷିକରାଜ ଉପରେ ଆରୁଢ଼ ହୋଇ ଭ୍ରମଣ କରନ୍ତି ଏକଦନ୍ତ।ତେବେ ଆମେ ତ ବହୁ ଗଣେଶଙ୍କ ସ୍ବରୂପ ଦେଖିଛେ ଓ ତାଙ୍କର ପୌରାଣିକ ଓ ଐତିହାସିକ କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଶୁଣିଛେ କିନ୍ତୁ ଆଜି ଆମେ ଦେଖିବା ଏକ ନୂତନ ଦିଗରେ ଗିରିଜାସୂତଙ୍କୁ। ଏ ଓଡି଼ଶା ପୁରୁଷୋତ୍ତମ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆରାଧ୍ୟ ବା ଇଷ୍ଟ ହେଲେ ମହାପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥ, ତେବେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ସହ ବା ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରସ୍ଥ ବିଘ୍ନରାଜଙ୍କ ବିଶୟରେ। ଶ୍ରୀ ମନ୍ଦିରରେ ସମୂହ ୪୫ଟି ଶ୍ରୀ ଗଣେଶ ବିଗ୍ରହ ରହିଛି ପାର୍ଶ୍ବ ଦେବତା ଓ ମୂଳ ଦେବତା ମିଶିକରି, ବାହାର ବେଢାରେ ୨୩ ଓ ଭିତର ବେଢାରେ ୨୨। ଆମେ ଆଲୋଚନା କିଛି ମୂଖ୍ୟ ଓ ମୂଳ ଗଣେଷଙ୍କ ବିଶୟରେ କରିବା।

ଆଦ୍ୟ ଗଣେଶ।

ପ୍ରତ୍ୟେକ ପୂଜାରେ ଅଗ୍ରପୂଜ୍ୟ ଗଣେଶ ସେ ମୁର୍ତ୍ତି ହୁଅନ୍ତୁ ବା କଳସ ହୁଅନ୍ତୁ। ତେବେ ଯେତବେଳେ ମହାରାଜ ଇନ୍ଦ୍ରଦ୍ୟୁମ୍ନ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଇଁ ମନ୍ଦିର ତାଳୋଇବା ପାଇଁ ଚିନ୍ତାକଲେ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମେ ଗଣେଶଙ୍କର ପୂଜା ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା,ତାଙ୍କ ଠାରୁ ହିଁ ଶୁଭ ପଡି଼ଲା। ତେବେ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରର ଅଷ୍ଟଶମ୍ଭୁ ଓ ପଞ୍ଚପାଣ୍ଡବ ବା ପଞ୍ଚମହାଦେବଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ୟତମ କପାଳମୋଚନ ମନ୍ଦିରଠାରେ ହିଁ ଏହି ଆଦ୍ୟ ବା ଆଦି ଗଣେଶ ବିରାଜମାନେ ଯେଉଁଠାରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ନିମନ୍ତେ ଶୁଭ ଦିଆଯାଇ ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କର୍ମ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଲା। ପ୍ରଥମେ ବା ଅଗ୍ରରେ ପୂଜା ହୋଇଥିବାରୁ ଓ ମୂଳରୁ ପୂଜା ହୋଇ ଆସୁଥିବାରୁ ତାଙ୍କର ନାମ ଆଦ୍ୟ ବା ଆଦି ଗଣେଶ।

ଗୁମୁଟ ଗଣେଶ।

ଆମେ ଶୁଣିଛେ ସମସ୍ତକର୍ମ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ବିଘ୍ନେଶଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କଲେ ସମସ୍ତ ବିଘ୍ନ ଦୂରୀଭୁତ ହୁଏ। ଏହି ପ୍ରକାରାନ୍ତେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ପ୍ରବେଶ ପଥ ସିହଂଦ୍ବାରସ୍ଥ ଗୁମୁଟ କାନ୍ଥରେ ଏକ ଗଜାନନଙ୍କ ସୁନ୍ଦର ପଟ୍ଟଚିତ୍ର ଅଙ୍କନ କରାଯାଇଛି। ଏହାର କାରଣ ହେଉଛି ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଏହି ଗଣେଶଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କଲେ ଦର୍ଶନ ସମୟରେ କୌଣସି ବିଘ୍ନ ଆସିବ ନାହିଁ।

ରୋଷ ଗଣେଶ।

ବିଶ୍ବର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ରୋଷଘର ହେଲା ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କର ରୋଷଘର ଯେଉଁଠାରେ ରହିଛି ୨୪୦ଟି ଚୁଲା ଓ ଚୁଲି ଯାହାକି ଆବାହମାନକାଳର ଓ ଏଠାରେ ସୋମ ବଂଶୀୟ ଶାସନ କାଳର ଚୁଲି ମଧ୍ୟ ରହିଛି। ତେବେ ମହାପ୍ରଭୁ ହେଲେ ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରିୟ ତେଣୁ ଏତେବଡ଼ ରୋଷଘରର ପ୍ରୟୋଜନ। ହେଲେ ଏହି ରୋଷେଇ ଘରେ ରୋଷ ଆରମ୍ଭ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରୀ ଗଣେଷଙ୍କୁ ଆରାଧନା ଓ ପୂଜନ କରାଯାଏ ଯେପରି ରୋଷ ସମୟରେ କୌଣସି ବାଧା ବିଘ୍ନ ନ ଆସୁ ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେହ ସୁଆର ମହାସୁଆର ସେବକ ଗଣ ଶ୍ରୀ ଗଣେଶଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରି ଆରମ୍ଭ କରିଥାନ୍ତି। ଏହି ଗଣେଷ ଏହି ରୋଷଶାଳାରେ ହିଁ ବିଦ୍ୟମାନ

ଭଣ୍ଡ ବା କାଞ୍ଚି ବା ଉଚ୍ଛିଷ୍ଟ ଗଣପତି।

ଏହି ଘଟଣାଟି ହେଉଛି କାଞ୍ଚି ଅଭିଯାନ ସମୟର ଯେତବେଳେ କାଞ୍ଚି ରାଜା ଗଜପତି ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଦେବଙ୍କ ଛେରା ପହଁରା ନୀତି ବିଶୟରେ ଜାଣି ତାଙ୍କୁ ଚଣ୍ଡାଳ କହିଥିଲେ,ଗଜପତି ମହାରାଜ ଏହା ଶ୍ରୀ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଅପମାନ କହି ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ ଯାହା ଫଳରେ ପ୍ରଥମେ ଗଜପତି ମହାରାଜ ପରାସ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। କାରଣ କାଞ୍ଚି ରାଜାଙ୍କର ଇଷ୍ଟ ଥିଲେ ଉଚ୍ଛିଷ୍ଟ ଗଣପତି ଯାହାଙ୍କ ଉପରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଗାଢ଼ ବିଶ୍ବାସ ଥିଲା ଗଣପତି ହିଁ ତାଙ୍କୁ ଯୁଦ୍ଧରେ ସାହାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତି ବୋଲି ସେ କୁହନ୍ତି। ତେଣୁ ଏପରେ ଗଜପତି ମହାରାଜ ହାର ନମାନି ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ସମସ୍ତ କଥା କହିଲେ ଓ ତା ପରେ ପୁନଶ୍ଚ ଯୁଦ୍ଧର ଘୋଷଣା କଲେ ଯେଉଁ ଉଭୟ ବଡ଼ଠାକୁରେ ଓ ମହାପ୍ରଭୁ କଳା ଘୋଡା ଓ ଧଳା ଘୋଡାରେ ବସି ଯୁଦ୍ଧ ଲଢିବାକୁ ଯାଇଥିଲେ ଓ ସେ ଯୁଦ୍ଧ ଗଜପତି ବିଜୟ ଲାଭ ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ। ଏହା ପରେ ପରେ ଗଜପତି କ୍ଷେତ୍ର ଫେରିବା ସମୟରେ ତାଙ୍କର ଭାବି ପତ୍ନୀ କାଞ୍ଚି ରାଜଜେମା ପଦ୍ମାବତୀ ଅଜସ୍ର ସୁନା ରୂପା ଓ ରାଜାଙ୍କର ଈଷ୍ଟ ଭଣ୍ଡ ଗଣେଷଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ଆସିଥିଲେ। ଓ ପରେ ପରେ ଏହି ମୁର୍ତ୍ତିକୁ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରର ଭିତର ବେଢାରେ ସ୍ଥାପନ କରାଗଲା ଏହାକୁ କାଞ୍ଚିରୁ ଆଣିଥିବାରୁ ଏହାଙ୍କର ନାମ ମଧ୍ୟ କାଞ୍ଚି ଗଣେଶ ଓ ଏହା ଆଜି ମଧ୍ୟ ଇତିହାସର ସେ ସ୍ମୃତିକୁ ବହନ କରୁଛି।

ବଟ ଗଣେଷ।

କଳ୍ପବଟ ମୂଳରେ ବା ଏହି ନିମ୍ନରେ ଥିବାରୁ ନାମଟି ବଟ ଗଣେଶ ଓ ଏହି ବିଗ୍ରହ ଦକ୍ଷୀଣ ଅଭିମୁଖୀ ।ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଭିତର ବେଢା଼ରେ ଥିବା ସମସ୍ତ ଗଣେଶଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଟ ଗଣେଶ ପ୍ରଥମ ଓ ମୂଖ୍ୟ ଅଟନ୍ତି । ସେ କଳ୍ପ ଗଣେଶ, ଚିନ୍ତାମଣି ଗଣେଶ, ବଟ ଗଣେଶ ଓ ସିଦ୍ଧ ଗଣେଶ ନାମରେ ପୂଜା କରାଯାଏ। ଶ୍ରୀ ଗଣେଶଙ୍କ ଏହି ବଟ ଗଣେଶ ମନ୍ଦିର ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ମନ୍ଦିର ଠାରୁ ପ୍ରାଚୀନ । ୭୦୦ ବର୍ଷର ପୁରାତନ ବୋଲି ଅନୁମାନ କରାଯାଏ । ଏହି ପାଖରେ ହିଁ ଥାଏ ରାହାସ ମଣ୍ଡପ ଯେଉଁଠାରେ ଦିନେ ପ୍ରତି ଓଡି଼ଆ ଘରର ପୁରାଣ ଓଡି଼ଆ ଭାଗବତକୁ ଜଗନ୍ନାଥ ଦାଶ ରଚନା କରିଥିଲେ।

ନୃତ୍ୟ ଗଣପତି ବା ନାଟୁଆ ଗଣେଶ।

ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ଅଧୀଶ୍ବରୀ ମାଆ ବିମଳାଙ୍କ ଅଗ୍ରରେ ଦକ୍ଷୀଣ ଦୀଗକୁ ମୁଖ ଥାଇ ଏ ମନ୍ଦିର ଓ ଏହା ଭିତର ବେଢାରେ। ଅଷ୍ଟଭୂଜ ଗଣପତି ମୂଷିକ ଉପରେ ନୃତ୍ୟରତ ଭଙ୍ଗୀ ଥିବାରୁ ଏହାଙ୍କର ନାମ ନୃତ୍ୟ ଗଣପତି। ଏ ସ୍ବରୁପ ମଧ୍ୟ ରଥରେ ପାର୍ଶ୍ବ ଦେବତା ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର ହୋଇଥାନ୍ତି।

ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ଗଣେଶ ଚତୁର୍ଥୀ ନୀତି।

ତେବେ ଏ ଥିଲା ସଂକ୍ଷୀପ୍ତରେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ସହ ଜଡି଼ତ ବା ବେଢାସ୍ଥିତ କିଛି ମୁଖ୍ୟ ଗଣେଶଙ୍କ ଐତିହ ଓ ମନ୍ଦିର ବିଶୟରେ। ତେବେ ଏବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଗଣେଶ ଚତୁର୍ଥୀ ଦିନ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ କଣ ସବୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ନୀତି ହୋଇଥାଏ।ଭାଦ୍ରବ ଶୁକ୍ଳ ଚତୁର୍ଥୀରେ ବଟ ଗଣେଶଙ୍କ ମନ୍ଦିରରେ ବିନାୟକ ଚତୁର୍ଥୀ ମହାବ୍ରତ ପାଳନ କରାଯାଏ।ସନ୍ଧ୍ୟା ଧୂପ ସରିବା ପରେ ବଟ ଗଣେଶ , ନୃତ୍ୟ ଗଣେଶ , ଭଣ୍ଡ ଗଣେଶଙ୍କ ମନ୍ଦିରରେ ଶୀତଳ ଭୋଗ ଓ ବନ୍ଦାପନା ନୀତି ହୋଇଥାଏ।
ମୁଳିଆ ସୁଆଁସିଆ ଦେଇଥିବା ଭଦ୍ରାସନ ଉପରେ ବେହେରଣ କରଣମାନଙ୍କ ମାଦଳାପାଞ୍ଜି ରଖା ଯାଇ ତହିଁ ଉପରେ ପତନି ଓ ପୁଷ୍ପମାଲ୍ୟ ଲାଗି ପୂର୍ବକ ଶୀତଳ ଭୋଗ ଓ ବନ୍ଦାପନା ସରିବା ପରେ ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ଯୋଗାଇଥିବା ୨୨ଟି ନଡ଼ିଆ ଉକ୍ତ ବେହେରଣ କରଣ ମାନେ ଭାଙ୍ଗିଥାନ୍ତି ଓ ଏହାକୁ ପ୍ରସାଦ ରୂପେ ସେବନ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ।

ତେବେ ଏ ସମସ୍ତ ତଥ୍ୟ ଦେଖିଲା ପରେ ଆମେ ଜାଣିଲେ ଶ୍ରୀମନ୍ଦିରରେ ମଧ୍ୟ ଶ୍ରୀବିନାୟକଙ୍କର ବହୁ ପ୍ରଭାବ ରହିଛି। ଓ ଏଠାରେ ମଧ୍ୟ ଗାଣପତ୍ୟ ପ୍ରଭାବ ପଡିଛି। ତେବେ ସେ ଯାହା ହେଉ ନା କାହିଁକି ଏ କ୍ଷେତ୍ର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଓ ଏ ଠାକୁର ମଧ୍ୟ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ତେଣୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରଭାବ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ରହିଅଛି।

ଉପସ୍ଥାପନା: ଆଫତାବ ହୋସେନ

ଗଳ୍ପ: ହଳ ଶଗଡ।

ଗାଁର ବେକାରିଆ ଟୋକାଙ୍କ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗାଁ ମାଇପେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ପୋଖରୀ ତୁଠ ଠୁଁ ଆରମ୍ଭ କରି ଚା’ ଖଟି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ତାସ ପାଲି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁଠି ଗୋଟିଏ କଥା “ଆହା, ବିଚରା ଶୁକୁଟା ମରିଗଲା”।
ଯଦିଓ ଶୁକୁଟା ସେମାନଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ନୁହେଁ ତଥାପି ବିଧବା ରମା ବେୱା କାନ୍ଦୁଛି। ସୁନ୍ଦରୀ ଦିବ୍ୟା କାନ୍ଦୁଛି। ଗାଁ ର ଅନେକଙ୍କ ଆଖିରେ ଲୁହ…।

ଶୁକୁଟା ମରିଗଲା ପରେ ଗାଁ ର ରାସ୍ତା ଘାଟ ତା’ ନାମରେ ନାମିତ ହେବନି। ଗାଁ ଛକରେ ତାର ବଡ଼ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି ନିର୍ମାଣ କରାଯିବ ନାହିଁ। ଗାଁ ପାଠାଗାର କିମ୍ବା ବିଦ୍ୟାଳୟ ଗୁଡିକ ଶୁକୁଟା ନାମରେ ନାମିତ କରାଯିବ ନାହିଁ।
କେବେ ନୁହଁ।
ତେବେ ଏତେ ଲୋକଙ୍କ ଆଖିରେ ଅଶ୍ରୁ କାହିଁକି?
ପାଞ୍ଚ ପଚିଶରେ ଶୁକୁଟା ମୃତ୍ୟୁର ଚର୍ଚ୍ଚା କାହିଁକି..??

ଏଇ ଶୁକୁଟା କିଏ..??

ଗାଁ ଜମିଦାର ମଲା ବେଳକୁ ଏମିତି ଚର୍ଚ୍ଚା ତ ହେଇ ନଥିଲା। କୁରାଳ ପଞ୍ଚାୟତର ନିର୍ବାଚନ ଜିତିଥିବା ବୁଢା ସରପଞ୍ଚ ମଲା ବେଳେ ତ ଏମିତି ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଇ ନଥିଲା..। ପନ୍ଦରଶହରୁ ଦୁଇ ହଜାର ବସ୍ତିର ଏଇ ଗାଁ, ଗାଁ ସଭାପତି ରଘୁନାଥ ବାବୁ ମଲାବେଳେ ତ ଏମିତି ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଇ ନଥିଲା। ସେମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଏଇ ଶୁକୁଟା କଣ ଏତେ ବଡ଼ ଯେ ତା ବିଷୟରେ ଗାଁ ସାରା ଚର୍ଚ୍ଚା ଚାଲିଛି..??

ସକାଳ ସାତ ରୁ ଯୋଗିଆ ମାଆ କହି ଦେଇ ଗଲାଣି “ଶୁକୁଟା ମରି ପଡିଛି”। ବର୍ତ୍ତମାନ ଅପରାହ୍ନ ଚାରିଟା ହେବ। ସେମିତି ଶୁକୁଟାର ଶବଟା ଘର ଭିତରେ ପଡି ରହିଥିଲା।

ଶୁକୁଟାର କିଏ ଅଛି…?
ଶୁକୁଟା କୁ ଧରି କାନ୍ଦିବା ପାଇଁ ଆତ୍ମୀୟ ସ୍ଵଜନ ବୋଲି କେହିବି ନାହାନ୍ତି। ଆହା ପଦେ କହିବାକୁ ନିଜର ବୋଲି କେହି ନାହାନ୍ତି। ପୁଅ, ଝିଅ ଭାରିଜା କିଏ ଅଛି ଯେ ଶୁକୁଟାର ଶବ ଦାହ କରିବ..?? ଭାଇ ଭାଗାରିଆ କେହିବି ନାହାନ୍ତି। ସେଥିପାଇଁ ଶବଟା ଏମିତି ଜାରଜର ଶବ ଭଳି ପଡି ରହିଛି।

ଅର୍ଦ୍ଧ ଭଗ୍ନ ଚାଳ କୁଡ଼ିଆ ଭିତରୁ ଗାଁ ଯୁବକ ସଂଘର ଯୁବକମାନେ ଶବଟିକୁ ସଂଗ୍ରହ କଲେ। ଶବ ଉପରେ ତ୍ରିରଙ୍ଗା ପତାକାଟିଏ ଘୋଡେଇ ଦେଇ “ରାମ ନାମ୍ ସତ୍ୟ ହୈ” ହରି ନାମ୍ ସତ୍ୟ ହୈ ଉଚ୍ଚାରଣ କରି ଶ୍ମଶାନ ଆଡକୁ ନେଇ ଚାଲିଲେ। ଯୁବକ ସଂଘର ଜଣେ ସକ୍ରିୟ ସଭ୍ୟ ମୁଖାଗ୍ନି ଦେଇ ଶବ ଦାହ କଲେ।

ଯୋଗିଆ ମାଆ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ସାଧବାଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ଯୁବକ ସଂଘର କର୍ମକର୍ତ୍ତାଙ୍କୁ ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ କହିଲେ।

ଶୁକୁଟା ମୃତ୍ୟୁରେ ସବୁଠୁ ଅଧିକ ଦୁଃଖ ଅନୁଭବ କରିଛି ଯୋଗିଆ ମାଆ।ଶୁକୁଟା ଶଯ୍ୟାଶାୟୀ ହେଲା ଦିନଠାରୁ ମୃତ୍ୟୁପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶୁକୁଟାକୁ ସେବା ଦେଇ ଆସିଛି ସିଏ। ତୋରାଣି ପାଣି ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପଥୀ ମହୌଷଧି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁ ଯୋଗାଇ ଆସିଛି ଏଇ ଯୋଗିଆ ମାଆ।ଦିନେ କତରା ଆଉ ଲୁଗାପଟା ରେ ଝାଡା ହେଇଯାଇଥିଲା ଶୁକୁଟା। ଯୋଗିଆ ବାପା ନୂଆ ଲୁଗା ପିନ୍ଧାଇ ଅସନା କତରା ଓ ଲୁଗାପଟା ଯୋଗିଆ ମାଆକୁ ଦେଲା । ଯୋଗିଆ ମାଆ ନଈରେ କ୍ଷାର ସର୍ଫ ଦେଇ ସବୁ ସଫା କରି ପୁନଃ ବ୍ୟବହାର ଯୋଗ୍ୟ କରାଇ ଆଣିଦେଲା ଶୁକୁଟା ପାଇଁ।

ଏସବୁ ଖାଦ୍ୟପେୟ, ସେବା ଶୁଶ୍ରୁଷା ପାଇଁ ଯୋଗିଆ ବାପା ଦିନେ ହେଲେ ଯୋଗିଆ ମାଆକୁ ବାଧା ଦେଇ ନାହିଁ।
ଯୋଗିଆ ବାପା କହୁଥିଲା, ବୁଝିଲୁ ଯୋଗିଆ ମାଆ ଶୁକଦେଵ ସିଂ ଆଜି ଆମ ଗାଁ ରେ ଶୁକୁଟା ହୋଇଯାଇଛି। ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜରେ ଥିଲାବେଳେ ଶୁକଦେଵ ବାବୁଙ୍କର ବଡ଼ ଖାତିର ଥିଲା।ରେଂଗୁନ୍ ଅଞ୍ଚଳରେ ଯେତେବେଳେ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଦେଖା ଦେଲା ଏଇ ଶୁକଦେଵ ସିଂ ଅନେକ ଓଡ଼ିଆ ଲୋକଙ୍କୁ ଘରକୁ ଫେରିବା ପାଇଁ ହାତ ଖର୍ଚ୍ଚ ଦେଇ ନୌକାରେ ବସାଇ ବିଦା କରେଇ ଥିଲେ। ଆଉ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ମୁଁ ଜଣେ। ଆଜି ଯଦି ତୁ ମୋତେ ଦେଖୁଛୁ ତେବେ ଏଇ ଶୁକଦେଵ ବାବୁଙ୍କ ପାଇଁ।

ଶୁକଦେଵ ସିଂ। ରେଂଗୁନ୍ ରୁ ଫେରିଲା ପରେ ନିଜକୁ ବଦଳେଇ ଦେଇଥିଲେ। ପରିବାର ବୋଲି ଯାହାକୁ ଆପଣେଇ ନେଇଥିଲେ ସିଏ ଥିଲା, ହଳେ ଗୋରୁ। ଗୋଟିଏ ଶଗଡ଼। ଲଙ୍ଗଳ ଆଉ ମଇ ଖଣ୍ଡିଏ। ଝାଟିମାଟିର ଘର ଖଣ୍ଡକୁ ଛାଡିଦେଲେ ନିଜର ଗୋବେ ବୋଲି ଜମି ନାହିଁ। ତଥାପି ଶୁକଦେଵ ବାବୁଙ୍କର କୃଷି ଯନ୍ତ୍ରପାତିକୁ ନେଇ ବଡ଼ ପଟୁଆର। ହଳହଡା ନେଇ ଲୋକଙ୍କ ଭଡାରେ ଯାଆନ୍ତି।

ରମା ବେୱାର କିଏ ଅଛି? ଗୋଟିଏ ବୋଲି ପୁଅ।ସାହବ ହେଲାପରେ ଯାଇ ସହରରେ ରହୁଛି।ମାଆ ବୋଲି କେବେ ଆଡ଼ ଆଖିରେ ଦେଖେନି।ପଇସା ପତ୍ର ଦିଏନି। ରମାର ଆଗକୁ ପଛକୁ କେହି ନାହିଁ। ଶେଷ ସମ୍ବଳ ବୋଲେ ଦୁଇ ମାଣ ଜମି।ସେତକ ମଧ୍ୟ ବର୍ଷେ ଦୁଇବର୍ଷ ପଡିଆ ପଡିଲା।ହଳହଡା ଭଡ଼ାକରି ଚାଷ କରିବାକୁ ପାଇସା କାଇଁ?? ଏ କଥା ଯେବେ ଠାରୁ ଶୁକଦେଵ ବାବୁଙ୍କ କାନରେ ପଡିଛି ସେବେ ଠାରୁ ରମାର କ୍ଷେତ ଉଠିଆ।ସେ ଆଜାଦ ହିନ୍ଦ୍ ଫୌଜର ଲୋକ। ନିଶହାୟ ଲୋକ ଠାରୁ ଶୁକଦେଵ ବାବୁ ହଳ ଭଡା ନେବେ..??
ଶଗଡ଼ ଭଡା ମାଗିବେ..??
ତାହା କେମିତି ସମ୍ଭବ..?

ସୁନ୍ଦରୀ ଦିବ୍ୟାର ସ୍ୱାମୀ ଅସମୟରେ ଆରପାରିକୁ ଚାଲିଗଲେ। ପୁଅ ନାହିଁ। ଚାରି ଚାରିଟା ଝିଅ। ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଯାନିଯୌତୁକ ଦେଇ ଶାଶୁ ଘରକୁ ଛାଡିଲା ବେଳକୁ ସର୍ବଶ୍ବାନ୍ତ। ଏମିତିରେ ଚାରି ଚାରିଟା ଝିଅ ବୋଲି ଜାତି ଭାଇରେ ତାକୁ କେତେ ହିନବେଖାତର ଦେଖିନାହାଁନ୍ତି। କେତେ ଇଲିଇଲେଇ ହୋଇ କଥା କହିନାହାନ୍ତି..। ଆଉ ଏମାନେ କଣ ସୁନ୍ଦରୀ ଦିବ୍ୟାର କ୍ଷେତି ବାଡ଼ି କାମ କରିଦେବେ..?
ବଡ ଝିଅର ଶଶୁର ଘର ଠାରୁ ସୁନ୍ଦରୀ ଦିବ୍ୟାର ଘର ଦଶ ମଇଲି।ବଡ ଝିଅର ଶଶୁର ମଲା ବେଳକୁ ଦଶ ମାଇଲ ଦୂର ଯିବାପାଇଁ ସୁନ୍ଦରୀ ପାଖରେ ସାଧନ ନଥିଲା। ଚାଲିଚାଲି ଏତେ ବାଟ ଯିବା କଣ ସମ୍ଭବ..? ଶୁକଦେଵ ବାବୁଙ୍କ ଶଗଡ଼ ଗାଡ଼ି ହିଁ ଶାହା ଭରସା। ଯେମିତି ଶୁକଦେଵ ବାବୁଙ୍କ କାନରେ କଥା ଟା ପଡିଛି। ଶଗଡ଼ ନେଇ ହାଜର..
ଶଗଡରେ ଯାଉ ଯାଉ ଶ୍ରମ ଲାଘବ ଏବଂ ସମୟ ଅତିବାହିତ ପାଇଁ ସୁନ୍ଦରୀ ନିଜ ଦୁଃଖ କାହାଣୀ ଶୁକୁଟା ଆଗରେ ବଖାଣି ବସିଲା। ସେଇ ବର୍ଷ ଠାରୁ ତା ଜମି ମାଣକ ଆଉ ପଡିଆ ପଡିନି।

ଏମିତି ଗରିବ ଗୁରୁବାମାନଙ୍କ ସେବା କାର୍ଯ୍ୟରେ ଲିପ୍ତ ରହି ନିଜକୁ ଭୃତ୍ୟ ସଜେଇ ସାରିଥିବା ଶୁକଦେଵ ବାବୁଙ୍କୁ ସମାଜର ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ, ବଡ଼ପଣ୍ଡାମାନେ, ପରଶ୍ରୀକାତର ବଶତଃ ଶୁକଦେଵରୁ ଶୁକୁଟା ସଜେଇଦେବା ଆମ ସମାଜରେ ଏକ ସାଧାରଣ କଥା।
କ୍ରମେ ଶୁକଦେଵ ବାବୁ ନିଜ ସମାଜସେବା ଓ ପରୋପକାରୀ ଗୁଣ ପାଇଁ ଶୁକଦେଵ ରୁ ଶୁକୁଟା ହୋଇଗଲେ ସିନା ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ଗୋଷ୍ଠୀର ପଦଲେହନ କଲେ ନାହିଁ।

ମଧ୍ୟବିତ୍ତ ଆଉ ସମ୍ଭ୍ରାନ୍ତ ପରିବାରର ଲୋକଙ୍କ ଜମିରେ ହଳ କରି, ଗୁଡୁ ଶଗଡ଼ ଭଡା ନେଇ ଯୋଉ ଦି ପଇସା ରୋଜଗାର ହୁଏ ସେଥିରେ ନିଜର ଗୁଜୁରାଣ ମେଣ୍ଟାଏ ଶୁକୁଟା। ଜୀବନ କାଳରେ କାହା ଆଗରେ ହାତ ପତେଇଥିବା ଗାଁ ଲୋକ କେହି କେବେ ଦେଖି ନାହାନ୍ତି। ସ୍ୱାଭିମାନର ଜୀବନ ଜିଁ ଥିଲା ଶୁକୁଟା।

ଗାଁ ଯୁବକ ସଂଘ ଯେତେବେଳେ ଗାଁ ର ମାଟି ରାସ୍ତା ମରାମତି କରିବା ପାଇଁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଲା, ସେତେବେଳକୁ ଲୋକେ ଜୋରସୋରରେ ଜମିଜମାକୁ ଖତ ଭିଡ଼େଇବାରେ ବ୍ୟସ୍ତ। “ଚଷା ହୁରୁଡ଼ିଲେ ବରଷେ” ଖତ କଢ଼ା କାମ ଛାଡି କିଏ ନିଜ ଶଗଡରେ ଯୁବକ ସଂଘ ପାଇଁ ମୋରାମ ଭିଡ଼େଇବ? ଏଣେ ସଂଘ ଵାଲା ଗାଁ ର ଅଭାବ ଅସୁବିଧା ନେଇ ନିଜ ପଂଚାୟତକୁ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଡକାଇ ଦେଇଛନ୍ତି।ରାସ୍ତା ଘାଟ ସମତୁଲ ନକଲେ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ଗାଡି ଗାଁ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆସି ପାରିବ ତ??
ଅନ୍ୟ ଉପାୟ ନପାଇ ଯୁବକ ସଂଘ ପିଲେ ଧାଇଁଲେ ଶୁକୁଟା ପାଖକୁ। ଶୁକୁଟା କହିଲା ତମ ମନ୍ତ୍ରୀ ଆସୁ ନ ଆସୁ। ଗାଁ ରାସ୍ତା ମରାମତି ହେବା ନିତାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ। ନିଜେ ଝୁଡ଼ିରେ କୋଡ଼ି ଦେଇ ଶଗଡରେ ମୁରୁମୁ ଭର୍ତ୍ତି କଲା ଶୁକୁଟା।ଗାଁ ରାସ୍ତାର ଖାଲ ଖମା ରାସ୍ତା ପାଖରେ ମୁରୁମୁ ଗାଳି ଦେଇ ସମତୁଲ କରିଦେଲା।ଶଗଡେ ନୁହେଁ ପାଞ୍ଚ ଶଗଡ଼ ମୁରୁମୁ ଗାଳି ଏକୁଟିଆ ରାସ୍ତାରେ ଖେଳେଇ ଦେଲା ଶୁକୁଟା।
ରାସ୍ତାରେ ଯାଉଥିବା ପଥିକ ଶୁକୁଟାକୁ ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ କହିଲେ। ଗାଁ ଲୋକେ ଶୁକୁଟାକୁ ଧନ୍ୟ ଧନ୍ୟ କହିଲେ। ସମ୍ମାନ ବଞ୍ଚେଇ ଦେଇ ଏଭଳି ମହାନ କାର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ପାଦନ କରିଥିବାରୁ ଯୁବକ ସଂଘ ପିଲେ ଶୁକୁଟାକୁ ନେଇ ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କଲେ।

ଶୁକୁଟା ଶଗଡରେ ଖାସିୟତ ଥିଲା। ଜମିଦାର ଘରେ କଣ ଶଗଡ଼ ଗାଡ଼ି ନାହିଁ? ଜମିଦାର ଘରର ବୋହୁ ଡାକରା ହେଉ କିମ୍ବା ଝିଅ ଛାଡିବା ହେଉ, ଶୁକୁଟାର ଶଗଡ଼ ହିଁ ଭଡାକୁ ଯିବ। ଜମିଦାର ସିନା ଶୁକୁଟାକୁ ଇର୍ଷାକଲା ଦୃଷ୍ଟିରେ ଦେଖନ୍ତି, ସାନବାବୁ, ବଡବାବୁ, ସାଆନ୍ତାଣୀ, ବୋହୁ ମାଆ ଆଉ ସାଆନ୍ତାଣୀଙ୍କ ଝିଅମାନେ ଶୁକୁଟାକୁ ଖୁବ ଆଗ୍ରହ ଆଦର କରନ୍ତି । ଖାଇବାକୁ ଦିଅନ୍ତି।ବକ୍ସିସ୍ ଦିଅନ୍ତି। ଆଗକୁ ପୁଣି କେବେ ଶଗଡ଼ ଗାଡ଼ିର ଆବଶ୍ୟକ ପଡିବ ସୂଚାଇ ଦେଇଥାନ୍ତି।

କାଇଁ, ସରପଞ୍ଚଙ୍କ ପେଟରେ ପେଟେ ପାପ ସିନା; ଶଗଡର ଆବଶ୍ୟକତା ପଡିଲେ ଆଗେ ଶୁକୁଟାକୁ ଖୋଜନ୍ତି। ଆବଶ୍ୟକ ପୂରଣ ହେବାଯାଏ ବଡ଼ କଅଁଳେଇ କଥା କୁହନ୍ତି। ଶୁକୁଟାଟା ବଡ଼ ବିଶ୍ୱସ୍ତ।ସେଥିପାଇଁ ସରପଞ୍ଚେ ଆବଶ୍ୟକ ଠାରୁ ଟିକିଏ ଅଧିକ ଭଡା ଦେଇ ଦିଅନ୍ତି। ଶୁକୁଟା ଆଗରେ ନିଜର ଛବିଟା ବି ଟିକିଏ ନିର୍ମଳ ରହିବ, ସେଇ ଆଶା ରଖି ସରପଞ୍ଚେ ଏମିତି କରିଥାନ୍ତି।

ଗାଁ ସଭାପତି ରଘୁନାଥ ବାବୁଙ୍କ ଭଉଣୀ ବାହାଘର ବେଳକୁ ପଚିଶି ଖଣ୍ଡ ଶଗଡ଼ ଭଡା ହେଇଥିଲା।କିନ୍ତୁ ସବା ଆଗରେ ରଘୁନାଥ ବାବୁଙ୍କ ଭଉଣୀକୁ ବସାଇ ଶୁକୁଟାର ଗୁଡୁ ଶଗଡ଼ ହିଁ ଗଡିଥିଲା। କୋଉ ଶଗଡ଼ରେ ସିନ୍ଦୁକ ତ କୋଉ ଶଗଡରେ ଠିଆ ସିନ୍ଧୁକ।କୋଉ ଶଗଡରେ ପଲଙ୍କ ତ କୋଉ ଶଗଡରେ ଶଶ୍ୟ ପୁରୁଗ।କୋଉ ଶଗଡରେ ପ୍ରସ୍ତର ନିର୍ମିତ ଶୀଳ, ଘୋରଣା,ପେଷେଣା, ପଥୁରି ତ ଆଉ କୋଉ ଶଗଡରେ ଉଖୁଡା କନ୍ଦି ଭର୍ତ୍ତି। ସବା ଆଗରେ କିନ୍ତୁ, ଶୁକୁଟାର ଶଗଡ଼। ମଝିରେ ମଝିରେ ହୋଡୁ ହ.. ହ.. ସାଙ୍ଗକୁ ରାସ୍ତା ଘାଟ, ଗିରି କନ୍ଦର ଫଟେଇ ଭାସି ଆସେ ଶୁକୁଟାର କଣ୍ଠ ସଙ୍ଗୀତ। ଘିଡିଘିଡି ନାଦ କରି ଆଗକୁ ଆଗକୁ ଗଡିଚାଲେ ଶୁକୁଟାର ଶଗଡ଼।

ଗାଁ ଠାରୁ ସହର ତିନି ଚାରି ମାଇଲି ରାସ୍ତା। ପ୍ରେକ୍ଷାଳୟରେ ନୂଆଁ ନୂଆଁ ଚଳଚିତ୍ର ଚାଲେ। ମରଦ ଲୋକ ଚାଲି ଚାଲି କିମ୍ବା ଶୂନଗାଡି ନେଇ ଚଳଚିତ୍ର ଦେଖି ଯାଆନ୍ତି। ମାଇପି ଲୋକ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଦେଖିଯିବା ପାଇଁ ଶୁକୁଟାର ଶଗଡ଼କୁ ହିଁ ଭରଷା କରିଥାନ୍ତି। ଶୁକୁଟା ତ ଏକମାତ୍ର ଲୋକ ଯିଏ ଉଛୁର ସଅଳ ହେଲେ କିଛି କହେନି। ଆଉ ଯେତେ ଶଗଡ଼ିଆ ଅଧିକ ଅର୍ଥ ଲାଳସାରେ ଟିକିଏ ବିଳମ୍ବ ହେଲେ ମୁହଁ ଝାଡ଼ି କଥା କହନ୍ତି। ସେଥିପାଇଁ ଶୁକୁଟା ଶଗଡ଼ିଆ ସମସ୍ତଙ୍କର ପ୍ରିୟପାତ୍ର।

ସବୁଦିନ ସମାନ ରହେନା। ବିଜ୍ଞାନ ଅଗ୍ରଗତି କଲାଣି। ଦୂରଦୂରାନ୍ତକୁ ଯିବା ପାଇଁ ଯନ୍ତ୍ରଚାଳିତ ଗାଡି ବାହାରିଲାଣି। ଯନ୍ତ୍ରଚାଳିତ ଗାଡି ଏକାଥରକେ ତିରିଶ ୩୫ ଲୋକଙ୍କୁ ଧରି ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରୁ ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ନେବା ଆଣିବା କରୁଛି। ଆଉ ଶୁକୁଟାର ଶଗଡ଼ ଗାଡିକୁ ପଚାରେ କିଏ?
ଭଡାଭଡି ମାନ୍ଦା। ପର କ୍ଷେତରେ ହଳ କରି ଦୁଇ ପାଇସା ସଂଗ୍ରହ କରୁଥିଲା ଶୁକୁଟା, ଟ୍ରାକ୍ଟର ବୋଲି ଗୋଟିଏ କୃଷି ଯନ୍ତ୍ର ବାହାରିଲାଣି। ଶୁକୁଟାର ହଳ ଲଙ୍ଗଳ ଠାରୁ କୁଆଡେ ଅଧିକ ଚାଷ ହଉଛି। ଶୁକୁଟା ଲଙ୍ଗଳରେ ଗାରେ ମାରିଲା ବେଳକୁ କଳ ଲଙ୍ଗଳ କୁଆଡେ ଦଶ ଗାର ଟାଣି ଦେଉଛି। ମୁଣ୍ଡ ଝାଳ ତୁଣ୍ଡରେ ମାରି ଶୁକୁଟା ଯେଉଁ ଜମିକୁ ଦିନ ସାରା ଲାଗିପଡି ଚାଷ କରୁଥିଲା, କଳ ଲଙ୍ଗଳରେ ସେଇ ଚାଷ ଜମି କୁଆଡେ ମାତ୍ର ଅଧଘଣ୍ଟାରେ ଚାଷ କରିଦେଇ ପାରୁଛି।

ଟ୍ରାକ୍ଟର ଗଣ୍ଡା ଗଣ୍ଡା,
ହଳ ଶଗଡ଼କୁ ପଚାରେ କିଏ??

ବଜାରକୁ ଯନ୍ତ୍ରଚାଳିତ ମୋଟର ଗାଡି ସବୁ ଆସିଲାନି ଯେ ଶୁକୁଟା ମୁଣ୍ଡ ଉପରକୁ ଅକାଳ ବଜ୍ରପାତ ଗୁଡାଏ ମାଡି ଆସିଲା। ତା’ ଦାନାପାଣିରେ ଯନ୍ତ୍ର ମାନବ ଭାଗ ବସେଇବା ଆରମ୍ଭ କଲା। ଇଂରେଜମାନେ ଭାରତ ଦଖଲ କଲାଭଳି ସବୁ କର୍ମସଂସ୍ଥାନ ଗୁଡିକୁ ଦଖଲ କରିନେଲା। ଶୁକୁଟା ବେରୋଜଗାର ହେଲା। ଧୀରେ ଧୀରେ ଶୁକୁଟାର ଆର୍ଥିକ ମେରୁଦଣ୍ଡ ଭୁଶୁଡିବାକୁ ଲାଗିଲା। ଗଛିତ ଅସ୍ଥାବର ସମ୍ପତି ଶେଷ ହେବାକୁ ଆସିଲା। ଅର୍ଥ ରୋଜଗାରର ମୂଳ ଉତ୍ସ ତ ଥିଲା ଏଇ ଶଗଡ଼। ଆଜି କିନ୍ତୁ ଏହା ଅଦରକାରୀ ପାଲଟି ଯାଇଛି।। ଶଗଡର ଅର, ପହିକୁ ଜାବୁଡି ଧରି ଏକାନ୍ତରେ କେତେଥର ନ କାନ୍ଦିଛି ଶୁକୁଟା।ଯୋଉ ଶଗଡ଼ ତା’ ଅର୍ଥ ଉପାର୍ଜନର ମାଧ୍ୟମ ଥିଲା ସେ ଆଜି ନିଶ୍ଚଳ ହୋଇଯାଇଛି।

ଶୁକୁଟାର ଲଙ୍ଗଳ କୁରାଳ ଗାଁ ରେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଲଙ୍ଗଳ ଥିଲା।ଲୋକ ପରସ୍ପର କୁହା କୁହି ହୁଅନ୍ତି ଆମେ ଶୁକୁଟାର ଲଙ୍ଗଳ ଭଳି ଲଙ୍ଗଳ କରିବା । ତା’ ଲଙ୍ଗଳରେ ଲାଗିଥିବା ଇଶ ଭଳି ଇଶଟିଏ ବି ଲଗେଇବା। ଶୁକୁଟାର ଲଙ୍ଗଳ କଣ୍ଟି ସହ ଅନ୍ୟର ଲଙ୍ଗଳ କଣ୍ଟିକୁ ତୁଳନା ହୁଏ। ଶୁକୁଟାର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଲଙ୍ଗଳ ଆଜି ନିରବି ଯାଇଛି।ଶୁକୁଟା ଆସେ। ଲଙ୍ଗଳ ପାଖରେ ବସେ। ନିର୍ମିମେଶ ନୟନରେ ଲଙ୍ଗଳ ଆଡକୁ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଚାହେଁ।କଣ ଚିନ୍ତାକରେ କେଜାଣି, ତା ଆଖିରୁ ଶ୍ରାବଣର ବରଷା ଧାରା ଭଳି ଅଶ୍ରୁ ବୁନ୍ଦା ଗୁଡିକ ବହିଆସେ।

ଯଦିଓ ଶୁକୁଟାକୁ କୋଉ ରାଜା ମହାରାଜା ସହିତ ତୁଳନା କରାଯାଇ ନପାରେ, ଶୁକୁଟାର ଭଲପାଇବା ପୁରାଣର, ଇତିହାସର କୋଉ ପ୍ରେମୀଯୁଗଳ ଠାରୁ କମ୍ ନୁହେଁ। କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ସାଜିଥିବା ନାୟକ ମାନେ ତାଙ୍କ ପ୍ରେମିକା ପାଇଁ ପାଗଳ ଥିଲେ। ଶୁକୁଟା ପାଗଳ ଭଳି ଭଲ ପାଉଥିଲା ତା’ ବଳଦ ହଳକୁ।ସେ ପଛେ ଦିନେ ଓଳିଏ ନଖାଇ ରହିଯିବ, ତା’ ଚାନ୍ଦ ଆଉ ଟୀକା ହଳକୁ କୁଣ୍ଡା ତୋରାଣି, ଘାସ ପାଳ ନଦେଲେ ଅଧର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ପଡିବ। ସେମାନେ କଥା କହିପାରନ୍ତି ନାହିଁ ବୋଲି ତାଙ୍କୁ କଣ ଭୋକ ହୁଏନି? ସକାଳୁ ଉଠି ଆଗେ ଗୁହାଳ ଗୋବର କଥା ଦେଖି କୁଣ୍ଡା ତୋରାଣି ପିଆଇବ।ତେଣିକି ଯାହାକିଛି। ଶଯ୍ୟାଶାୟୀ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ଯୋଗିଆ ମାଆ ହାତରେ ଚାନ୍ଦ ଆଉ ଟୀକାର ଭାର ସଂଅପି ଦେଇଥିଲା ଶୁକୁଟା।

କଣ ଖାଇବାକୁ ଦିଏ ନ’ଦିଏ ସେଇ ଯୋଗିଆ ମାଆ ହିଁ ଜାଣିଥିବ ।
ଶଯ୍ୟାରେ ପଡି ଚାନ୍ଦ ଆଉ ଟୀକା ହଳକୁ ଅନେଇ ଅନେଇ ଅତୀତକୁ ମାନସପଟ୍ଟରେ ରୋମନ୍ଥନ କରେ ଶୁକୁଟା।କେଡେ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ସତେ ଏଇ ଚାନ୍ଦ ଆଉ ଟୀକା।ଉପକାର ପାଇଥିବା, ଅନ୍ତରଙ୍ଗ ବୋଲାଉଥିବା ସମସ୍ତ ପାଖ ଲୋକ ଆଜି ଛାଡି ଚାଲିଯାଇଛନ୍ତି।କିନ୍ତୁ ନିରବ ନିଶ୍ଚଳ ଭାବରେ ଠିଆ ହୋଇଛନ୍ତି ଚାନ୍ଦ ଆଉ ଟୀକା।ଜୀବନର ଅନ୍ତିମ ସମୟରେ ଦୁଆର ଆଗରେ ଠିଆ ହୋଇ ବଳଦ ହଳକ ମୁଣ୍ଡ ହଲେଇ ଶୁକୁଟାକୁ ସତେ ଯେମିତି କହୁଛନ୍ତି, ଏଇ ମଣିଷମାନେ ସ୍ୱାର୍ଥପର।ସମସ୍ତେ ପଳେଇ ଗଲେଣି, ଯାଆନ୍ତୁ।ଆମେ କାଲି ତୁମ ସାଥିରେ ଥିଲୁ ଆଜିବି ଅଛୁ। ଜାଣିଛୁ ତମର ଅସମୟ।ସେଥିପାଇଁ କୁଣ୍ଡା, ପାଳ ଘାସ କିଛି ମାଗୁନୁ।ବଳଦ ହଳକ ବିଷୟରେ ଚିନ୍ତା କରୁକରୁ ଧାର ଧାର ଅଶ୍ରୁ ବହିଆସିଲା ଶୁକୁଟାର ଦୁଇ ନୟନ କୋଣରୁ.. । ଚାନ୍ଦ ଆଉ ଟୀକା ଆଡକୁ ଚାହିଁ ଚାହିଁ ନିସ୍ତେଜ ହୋଇଗଲା ଶୁକୁଟାର ପ୍ରୌଢ ଶରୀରଟା….

ସକାଳ ସାତ ଟା ସମୟରେ ଯୋଗିଆ ମାଆ ଆସି ଦେଖେତ ଶୁକୁଟା ଆଉ ଏଇ ମରସଂସାରରେ ନାହିଁ। କଥାଟା ଚାରିଆଡେ ରାଷ୍ଟ୍ର ହୋଇଗଲା।

ଗାଁ ର ବେକାରିଆ ଟୋକାଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗାଁ ମାଇପେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ,ପୋଖରୀ ତୁଠ ଠୁଁ ଆରମ୍ଭ କରି ଚା’ ଖଟି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ପେଣ୍ଠସ୍ଥଳଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ତାସ ପାଲି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁଠି ଗୋଟିଏ କଥା ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଲା “ଆହା, ବିଚରା ଶୁକୁଟା ମରିଗଲା।”

ଗାଳ୍ପିକ: ଶାନ୍ତନୁ ବିଶୋଇ
ଦଣ୍ଡୋର, ନୟାଗଡ଼

ମହାପ୍ରଭୁ ଲିଙ୍ଗରାଜଙ୍କ ମହାପ୍ରସାଦ।

ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ରେ ଶ୍ରୀ ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ମହାପ୍ରଭୁ ଯେ କେବଳ ଭୋଜନ ପ୍ରିୟ ତା ନୁହେଁ କୃତ୍ତିବାସ କଟକରେ ବିଜେ ଶ୍ରୀ ତ୍ରିଭୁବନେଶ୍ୱର ମଧ୍ଯ ଭୋଜନ ପ୍ରିୟ ଅଟନ୍ତି। ସେ ଲାଗି ଖଞ୍ଜା ପଞ୍ଚ ଅବକାଶ ଓ ତିନି ଧୂପ। ଏହି ପଞ୍ଚ ଅବକାଶ ଓ ତିନି ଧୂପକୁ ମିଶାଇ ଅଷ୍ଟ ବାରି ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଶେ ଭୋଗ ଲାଗି ହୁଏ। ଏହା କେବଳ ଯେ ଭୋଗ କିମ୍ବା ପ୍ରସାଦ କେବଳ ନୁହେଁ ଏହା କୃତ୍ତିବାସଙ୍କର ମହାପ୍ରସାଦ।

ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣାଦ୍ରି ମହୋଦୟ କହେ……
ଯେ ଲିଙ୍ଗ କୌଣସି ଦେବତା ନୁହଁନ୍ତି, ରୁଦ୍ର, ବ୍ରହ୍ମା କିବା ମାଧବ ମଧ୍ଯ ନୁହଁନ୍ତି ତାଙ୍କ ନୈବେଦ୍ୟ ଅନ୍ୟ ଶିବଲିଙ୍ଗ ଠାରେ ପ୍ରଚଳିତ ନିୟମ ଆଧାରରେ କିପରି ପରିଚାଳିତ ହେବ। ସେହି ଲିଙ୍ଗ ହେଉଛନ୍ତି ଅର୍ଦ୍ଧମାତ୍ରାତ୍ମକରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ଵରେ ବ୍ରହ୍ମ ନିତ୍ୟ ସନାତନ ସ୍ଵରୁପ। ସେହି ବ୍ରହ୍ମଲିଙ୍ଗଙ୍କ ଲାଗି ନୈବେଦ୍ୟ ହିଁ ମହାପ୍ରସାଦ ବୋଲାଇ ଥାଏ। ଯାହା ଦେବ ଭୋଗ୍ୟ, ହରି ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ମଧ୍ଯ ପ୍ରିୟ ତାହା ସାଧାରଣ ହେବ ବା କେମିତି। ବର୍ଣ୍ଣ ଆଧାରରେ ଭିନ୍ନତା ନାହିଁ ନା ଆଶ୍ରମ ଅନୁସାରେ ଭିନ୍ନତା। ଶୁଷ୍କ, ପଚିତ କିବା ବହୁ ଦୂରରୁ ଆନୟନ ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ଯ ଏହାର ମହତ୍ତ୍ଵ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୋଇ ନଥାଏ। ଏହା ସୃଷ୍ଟିର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଂଶରେ ଗ୍ରହଣ କଲେ ମଧ୍ଯ ମୁକ୍ତି ପ୍ରଦାୟକ ହୋଇଥାଏ।

ନଦୀନାଂ ଚ ଯଥା ଗଙ୍ଗା ସରସାଂ ସାଗରୋ ଯଥା ।
ନକ୍ଷତ୍ରାଣାଂ ଯଥା ଚନ୍ଦ୍ରୋ ଭାସ୍କରସ୍ତପତାଂ ଯଥା I୩୧
ବର୍ଣ୍ଣାନାଂ ବ୍ରାହ୍ମଣୋ ଯଜ୍ଞଦେବାନାଂ ବ୍ରହ୍ମଭାବନା ।
ପାବନାନାଂ ଚ ସର୍ବେକ୍ଷାଂ ତଦନଂ ପାବନଂ ମହତ୍ ।୩୨
ପୀୟୂଷଭକ୍ଷଣାଜ୍ଜନ୍ମ ପୁନରାପଦ୍ୟତେ ନରଃ ।
ନ ପୁନର୍ଜାୟତେ ଜନ୍ମ ଲିଙ୍ଗରାଜାନ୍ନଭକ୍ଷଣାତ୍ ।୩୪

ନଦୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଗଙ୍ଗା ଯେପରି ପବିତ୍ର, ସରସୀ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାଗର ଯେପରି ଶ୍ରେଷ୍ଠ, ନକ୍ଷତ୍ରମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଚନ୍ଦ୍ର ଯେପରି ଶ୍ରେଷ୍ଠ ତାପ ପ୍ରଦାତା ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଭାସ୍କର ଯେପରି ଶ୍ରେଷ୍ଠ, ବର୍ଣ୍ଣ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଯେପରି ଶ୍ରେଷ୍ଠ, ଯଜ୍ଞୀୟ ଦେବତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରହ୍ମ ଯେପରି ଶ୍ରେଷ୍ଠ, ସେହିପରି ସମସ୍ତ ପବିତ୍ର ଦ୍ରବ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲିଙ୍ଗରାଜଙ୍କ ନୈବେଦ୍ୟ ପ୍ରସାଦ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ। ଅମୃତଭକ୍ଷଣ କରିଲେ ମନୁଷ୍ୟ ପୁନର୍ଜନ୍ମ ପାଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ଲିଙ୍ଗରାଜକ ନୈବେଦ୍ୟ ଭକ୍ଷଣ କରିଲେ ପୁନର୍ଜନ୍ମର ସମ୍ଭାବନା ନ ଥାଏ । (ସ୍ଵର୍ଣ୍ଣାଦ୍ରି ମହୋଦୟ)

ଏହା ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କର ଦ୍ଵାରା ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ଉକ୍ତି। ଏଥିରୁ ଅନୁମାନ କରିପାରୁଥିବେ କେତେ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଶ୍ରୀ ଲିଙ୍ଗରାଜଙ୍କ ମହାପ୍ରସାଦ।

ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦୈନିକ ଭୋଗ।

ସକାଳୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବଡ଼ସିଂହାର ଯାଏଁ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଶେ ପଞ୍ଚ ଅବକାଶ ଓ ତିନି ଧୂପକୁ ମିଶାଇ ଅଷ୍ଟ ବାରି ନୈବେଦ୍ୟ ଲାଗି ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଅଷ୍ଟ ଭୋଗ ଗୁଡିକର ନାମ ହେଲା।

୧. ବାଳ ଧୂପ ବା ବାଳ ବଲ୍ଳଭ
୨. ସକାଳ ଧୂପ
୩. ଭୋଗ ମଣ୍ଡପ ଧୂପ ବା ଛତ୍ର ଭୋଗ
୪. ବୀରକିଶୋର ବଲ୍ଳଭ
୫. ଦ୍ଵିପ୍ରହର ଧୂପ ବା ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଧୂପ
୬. ଟେରାଫିଟା
୭. ସନ୍ଧ୍ଯା ଧୂପ
୮. ବଡ଼ ସିଂହାର

୧. ବାଳ ବଲ୍ଳଭରେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କୁ କୋରା, ଖଇ, ଦହି ଇତ୍ୟାଦି ଭୋଗ ଲାଗି ହୋଇଥାଏ।

୨. ସକାଳ ଧୂପରେ ଅନ୍ନ, ଖେଚୁଡ଼ି, ଶାଗ, ପୁଳି, ହଂସକେଳି, ଏଣ୍ଡୁରୀ, କାନ୍ତି, ଇତ୍ୟାଦି ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ।

୩. ଛତ୍ର ଭୋଗରେ ଭକ୍ତମାନଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଅଧିକ ଅନ୍ନ, ଡାଲି, ଶାକର ଆଦି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭୋଗ ଅର୍ପଣ ହୋଇଥାଏ।

୪. ବୀରକିଶୋର ବଲ୍ଳଭରେ ମିଷ୍ଟାନ୍ନ ଯେପରି କାକରା, ତ୍ରିପୁରୀ ଆଦି ଅର୍ପଣ ହୋଇଥାଏ।

୫. ଦ୍ଵିପ୍ରହର ଧୂପ ବା ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଧୂପରେ ଆଟିକିଆ ମାନଙ୍କରେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଅନ୍ନ, ଡାଲି, ତରକାରୀ ଆଦି ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ।

୬. ପହୁଡ଼ ନୀତି ଶେଷ ପରେ #ଟେରାଫିଟା ଭୋଗରେ ପିଷ୍ଟକ ଆଦି ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ ହୋଇଥାଏ।

୭. ସନ୍ଧ୍ଯା ଧୂପରେ ଲଡୁ, ଖଜା, ଆରିସା ପିଠା, ଖର୍ଜୁର ଆଦି ପ୍ରସାଦ ଅର୍ପଣ କରାଯାଏ।

୮. ବଡ଼ସିଂହାର ବା ଦିବସର ଶେଷ ଭୋଗରେ ଦହିପଖାଳ, ଭଜା, ଶାକର, ଖଟା ଆଦି ନୈବେଦ୍ୟ ଅର୍ପଣ ହୋଇଥାଏ ।

ଏତିକି ତ କେବଳ ଦୈନିକ ନୀତି। ପୁଣି ବାହାର ଏବଂ ଭିତର ଯାତ ବିଜେ ଅଛି। ପୁଣି ଯାତ ଅନୁସାରେ ନୈବେଦ୍ୟ ମଧ୍ଯ ବହୁ ପ୍ରକାରର। ହୋଇପାରେ ଲୋକ ଅଗୋଚର ହେତୁ ଲିଙ୍ଗରାଜ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ମହାପ୍ରସାଦର ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର କମ୍ ହୋଇଥାଇପାରେ। କିନ୍ତୁ ପୂର୍ବେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ନୈବେଦ୍ୟ ମହାପ୍ରସାଦର ଅଶେଷ ମହିମା ଗାନ କରାଯାଉଥିଲା। ଯାହା ଲିଙ୍ଗରାଜ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ପ୍ରତିରୂପ ବର୍ଣ୍ଣନାରୁ ମିଳେ। ଇତିହାସର ବହୁ ଘାତ ପ୍ରତିଘାତରେ କିନ୍ତୁ ଏହାର ମହିମା କେବେ କ୍ଷୁଣ୍ଣ ହୋଇନାହିଁ। ସଗର୍ବେ ଏହା ମୁକ୍ତି ଦାୟକ ବୋଲାଇଅଛି।

ଏହା ଥିଲା କୃତିବାସ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ମହାପ୍ରସାଦ ସମ୍ପର୍କରେ ଏକ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଆଲୋଚନା। ବ୍ରହ୍ମଲିଙ୍ଗଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣନା ସବୁ ଏକାବେଳେ କରିବା ସମ୍ଭବ ହୁଏନାହିଁ। ସମୟାନୁକ୍ରମେ ଏହା ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ କୃପାରୁ ଧୀରେ ଧୀରେ ପ୍ରକାଶିତ ହେବ। କିନ୍ତୁ ଲିଙ୍ଗରାଜ ଯେ ନୈବେଦ୍ୟ ପ୍ରିୟ ଏହା ଦ୍ୱିମତ ନାହିଁ।

ଉପସ୍ଥାପନା: ଅରବିନ୍ଦ ମହାନ୍ତି

ବୁଧେଇ ଓଷା।

ବୁଧେଇ ଓଷା ଓଡ଼ିଶାରେ ପାଳିତ ଏକ ଓଷା । ଏହା ଭାଦ୍ରବ ମାସର ୪ଟି କିମ୍ବା ପାଞ୍ଚଟି ବୁଧବାରରେ ପାଳିତ ହୁଏ । କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ୫ଟି ବୁଧବାରରେ ପାଳିତ ହୁଏ । ଅନେକ ଗହ୍ମାପୂର୍ଣ୍ଣିମାଠାରୁ ଇନ୍ଦୁପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଆଉ କେତେକ ସଂକ୍ରାନ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ଭାଦ୍ର ସଂକ୍ରାନ୍ତିରୁ ଆଶ୍ୱିନ ସଂକ୍ରାନ୍ତିକୁ ହିସାବକୁ ନେଇଥାନ୍ତି । ସାଧାରଣତଃ ସଧବା ନାରୀମାନେ ସନ୍ତାନ କାମନା କରିବା ଓ ତାର ଶୁଭ ମନାସିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ଏହି ଓଷା କରିଥାନ୍ତି । ଏହି ଓଷାଟି ନିର୍ଜଳ ଭାବେ ନିଷ୍ଠାର ସହ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଏହି ଓଷାରେ ବୁଧିବାମନଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ । ଏଠାରେ ବୁଦ୍ଧ ବା ବୁଧେଇ ହେଉଛନ୍ତି ଭୈରବୀ ବା ବିମଳା । ବାମନ କହିଲେ ଭୈରବ, ଯିଏ ସ୍ୱୟଂ ଜଗନ୍ନାଥ । ଅତଏବ ଏହି ଓଷାରେ ଆରାଧ୍ୟ ଦେବଦେବୀ ହେଲେ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଓ ବିମଳା; କିନ୍ତୁ ଜ୍ୟୋତିଷଶାସ୍ତ୍ର ଅନୁସାରେ ଏହି ଓଷାରେ ନାରୀରୂପୀ ବୁଧ ଓ ମଙ୍ଗଳାଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ । କାରଣ ଏମାନେ ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା । ବୁଦ୍ଧିବାମନ ଓଷାର ପରମ୍ପରା ମତେ ପୂଜାସ୍ଥଳୀଟିକୁ ଗୋବରଲିପି ଶୁଚି କରାଯାଏ । ଏହି ପୂଜା ନିମନ୍ତେ ପାଞ୍ଚଟି ରଙ୍ଗର ଫୁଲ, ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ଫୁଲ, ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ଫଳ, ପାଞ୍ଚଟି ଧୂପ, ପାଞ୍ଚଟି ଦୁବ ଓ ପାଞ୍ଚଟି ଅକ୍ଷତ ଦରକାର ହୁଏ । ଏଥିରେ , ଫୁଲମାଳ ଏବଂ ଖଇମାଳରେ ଠାକୁରଙ୍କୁ ଲାଗି କରାଯାଏ । ପ୍ରଥମ ପାଳିରୁ ଏଥିରେ ଗୋଟିଏ ନଡ଼ିଆ ବସାଯାଇ, ଶେଷ ପାଳିଦିନ ଏହାକୁ ଭାଙ୍ଗି ଠାକୁରଙ୍କୁ ସମର୍ପଣ କରାଯାଏ । ମଝିପାଳି ଗୁଡ଼ିକରେ ପିଠାପଣା ଭୋଗରାଗ ହୁଏ । ତେବେ ଶେଷ ପାଳି ଦିନ ଅନ୍ତତଃ ପାଞ୍ଚପ୍ରକାର ପିଠାପଣା କରାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ବୁଧବାର ଦିନଯାକ ଉପବାସ କରି ରାତିରେ ପୂଜାପରେ ଭୋଗ ଖିଆଯାଏ । ଶିଳ ଏବଂ ଶିଳପୁଆ ଏହାର ଦେବଦେବୀ ଅଟନ୍ତି । ପ୍ରଥମେ ଏହି ଶିଳ ଏବଂ ଶିଳପୁଆକୁ ବଟା ଅଁଳା ପାଣି ସହ ଗଙ୍ଗାଜଳରେ ସ୍ନାନ କରାଯାଇ, ହଳଦୀକନା ଓ ସୂତା ଗୁଡ଼ାଇ ନାରୀବେଶ କରାଯାଏ
ବଟା ହଳଦୀଓ କଉଡି ଦ୍ବାରା ମା ଙ୍କୁ ସ୍ଥାପନା କରାଯାଏ । ମଥାରେ ସିନ୍ଦୂର ଓ ଆଖିରେ କଜ୍ୱଳ ଦିଆଯାଏ । ବୁଦ୍ଧିବାମନଙ୍କ ଓଷା ପାଇଁ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ବହି ଅଛି । ଏହା ପାଞ୍ଚଟି କାହାଣୀକୁ ନେଇ ରଚିତ, କାହାଣିଗୁଡ଼ିକ ହେଲା: ମଗଧର ସାଧବ ସାଧବାଣୀ, ଯଯାତିନଗରର ଶୁଣ୍ଢି-ଶୁଣ୍ଢିଆଣୀ, ଯାଜପୁରର ବନ୍ଧୁ ମହାନ୍ତି, ଗର୍ଭଶୂନ୍ୟା ବ୍ରାହ୍ମଣୀ ଓ ହରିପୁରର ଜଣେ ସାଧାରଣ ନାରୀ । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ନିଃସନ୍ତାନ ମହିଳା ପ୍ରଥମ ପାଳିରୁ ଗୋଟେ ଶାଢି, ପୂଜାଘର ଦୁଆର ମୁହଁରେ ପକାଇଲେ, ସମସ୍ତଙ୍କ ପବିତ୍ର ପଦସ୍ପର୍ଶ ଯୋଗୁଁ ସେ କୃତାର୍ଥ ହୁଏ ଏବଂ ସନ୍ତାନ ପ୍ରସବା ହୁଏ । ଏହି ଲୁଗାକୁ ପାହାଡା କୁହାଯାଏ ।

ବୁଧେଇ ଓଷା
ନାମ :-ବୁଧିବାମନ ଓଷା
ପାଳନକାରୀ :-ସଧବା ନାରୀ
ବିଶେଷତା :-ସନ୍ତାନ କାମନା କରିବା ଓ ତାହାର ଶୁଭ ମନାସିବା
ପର୍ବ ପାଳନ :-ପୂଜା, ବନ୍ଦାପନା
ଆରମ୍ଭ :-ଭାଦ୍ରବ ମାସର ୪ଟି କିମ୍ବା ୫ଟି ବୁଧବାର

ପୂଜାବିଧି ଓ ଉପଚାର

ଘରକୋଣ କିମ୍ବା ଓଷାକୋଠିରେ ସକାଳୁ ସ୍ନାନଶୌଚ ହୋଇ ଗ୍ରାମୀଣ ମହିଳାମାନେ ଏକାଠି ହୁଅନ୍ତି । ଶିଳ ଓ ଶିଳପୁଆ ଏହିପୂଜାରେ ଦେବାଦେବୀ ହୋଇଥିବାରୁ ଘରେ ଥିବା ଶିଳ ଓ ଶିଳପୁଆକୁ ବଟା ଅଁଳା ପାଣି ସହ ଗଙ୍ଗାଜଳରେ ସ୍ନାନକରାଯାଏ ।

ଉପସ୍ଥାପନା: କାଳନ୍ଦୀ ବେହେରା

ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ ଓଷା।

ଓଡି଼ଶା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ବରେ ତାହାର ସଂସ୍କୃତି ପରମ୍ପରାକୁ ନେଇ ପରିଚିତ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଘରେ ସବୁ ମାସରେ କିଛି ନା କିଛି ପୂଜା ଉପାସନା ଚାଲି ରହିଥାଏ। ଏହି କ୍ରମରେ ଖୁଦରକୁଣୀ ହେଉଛି ଏକ ଓଷା ଯାହାକୁ କୁମାରୀମାନେ ଭାଦ୍ରବର ପ୍ରତି ରବିବାରେ ଜଗତ ଜନନୀ ମା’, ମଙ୍ଗଳାଙ୍କୁ ଆରାଧାନା କରନ୍ତି । ଏହି ଓଷା ବ୍ରତରେ ନା କି କେବଳ ପୂଜା ଆରାଧନା କରାଯାଏ ଏହା ମଧ୍ୟ ସାମାଜିକ ସ୍ତରରେ ଏକ ଗୁରୁତ୍ବ ବହନ କରେ ପରଷ୍ପର ମଧ୍ୟରେ ମୈତ୍ରୀ,ବନ୍ଧୁତ୍ବ ଓ ସଦଭାବର ଓ ପ୍ରତିଟି କୁମାରୀମାନଙ୍କ ଠାରେ ସୃଷ୍ଟି କରେ ନୂତନ ଆଶା ଓ ବିଶ୍ବାସ। ବହୁତ ଭକ୍ତିଭାବର ସହ ଏ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ।

ଭଉଣୀମାନେ ନିଜ ଭାଇର ନିରାମୟ ଜୀବନ, ଉଜ୍ଜଳ ଭବିଷ୍ୟତ ଓ ଦୀର୍ଘ ଆୟୁ କାମନା କରି ମଙ୍ଗଳମୟୀ ମା ମଙ୍ଗଳାକୁ ସ୍ମରଣ କରିଥାନ୍ତି । ମାଆ ମଙ୍ଗଳାଙ୍କର ବିଗ୍ରହକୁ ଏଥିରେ ପୂଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଇଥାଏ। ପ୍ରତ୍ୟୁଷରୁ କୁମାରୀ ଝିଅମାନେ ସଙ୍ଗ ହୋଇ ନଦୀକୁ ସ୍ନାନ ପାଇଁ ଯାଆନ୍ତି ସେଠାରେ ସ୍ନାନାଦି ନିତ୍ୟକର୍ମ ସାରି ବାଲୁକା ସ୍ଥାପନ କରି ନିଜ ଭାଇମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ କାମନା କରି ଆରାଧନା କରିଥାଆନ୍ତି।

ପରିବାର ଭିତରେ ସମ୍ପର୍କର ଡୋରି ବାନ୍ଧିବାର ପର୍ବ ହେଉଛି ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ ।ଭାଦ୍ରବ ମାସର ପ୍ରତି ରବିବାରରେ ଖୁଦୁରୁକୁଣୀ ଓଷା ବ୍ରତ ପାଳନ କରାଯାଏ । ମାଆ ମଙ୍ଗଳାଙ୍କର ବିଗ୍ରହ ସ୍ଥାପନ କରି ବିଭିନ୍ନ ପୁଷ୍ପ ଓ ନାନାଦି ଅଳଙ୍କାରରେ ସୁସଜ୍ଜିତ କରାଯାଇଥାଏ । ସଂଧ୍ୟା ସମୟରେ କୁମାରୀମାନେ ଦୁହୁଡି(ଦିହୁଡି) ଜାଳି ଝୁଣା ମାରି ଆନନ୍ଦର ସହ ନିଜର ଭାଇର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କୁମାରୀମାନେ ପୂଜା କରନ୍ତି ।

ଉପସ୍ଥାପନା: ଆଫତାବ ହୋସେନ

ଶ୍ରୀ ମନ୍ଦିରରେ ରାହୁରେଖା ନୀତି।

ଭାଦ୍ରବ କୃଷ୍ଣପକ୍ଷ ପଞ୍ଚମୀ ତିଥିରେ ଠାକୁରମାନଙ୍କର ରାହୁ ରେଖା ଲାଗି ହୋଇଥାଏ. ବିଗ୍ରହ ମାନଙ୍କର ଶ୍ରୀମୁଖର ଚତୁଃପାର୍ଶ୍ଵରେ ସ୍ପର୍ଶ ନିର୍ମିତ ଏକ ବଳୟ ପଟି କୁ ରାହୁ ରେଖା କୁହାଯାଏ ।

ଉକ୍ତ ଦିନ ଗୋପାଳବଲ୍ଲଭ ଭୋଗ ବଢିବା ପରେ ତଢ଼ାଉ କରଣ ଓ ଦେଉଳକରଣ ଭଣ୍ଡାର ମେକାପ ଙ୍କୁ କହି ଭଣ୍ଡାରରୁ ମୁଦ ହୋଇ ରହିଥିବା ସୁବର୍ଣ୍ଣ ରାହୁରେଖା ବାହାର କରି ଆଣିଥାନ୍ତି। ବେହେରଣ ଦ୍ୱାର ନିକଟରେ ଥିବା ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ବଣିଆ ସେବକ ଉକ୍ତ ରାହୁରେଖା କୁ ମାଜି ସଫା କରିଥାନ୍ତି। ଭୋଗମଣ୍ଡପ ନୀତି ବଢିବା ପରେ ପାଳିଆ ପ୍ରତିହାରୀ ଜୟ ବିଜୟ ଦ୍ୱାର ବନ୍ଦ କରିଥାନ୍ତି। ଏହାପରେ ପାଳିଆ ପୁଷ୍ପାଳକମାନେ ସିଂହାସନ ଉପରେ ଉଠି ଶ୍ରୀଜୀଉ ମାନଙ୍କର ଝୋବା ମଇଲମ କରିଥାନ୍ତି। ସୁଦୁସୁଆର ସିଂହାସନ ତଳେ ଓଷୁଅ ରଖିଥାନ୍ତି ଏବଂ ବୋଇରାଣୀ ବସ୍ତ୍ର ପାହାଡ଼ା ପକାଇଥାନ୍ତି। ବଣିଆ ମାନେ ସେହି ବୋଇରାଣୀ ପାହାଡ଼ା ଉପରେ ସ୍ବର୍ଣ୍ଣ ରାହୁରେଖା ରଖି ଉକ୍ତ ଓଷୁଅରେ ମୁହଁ ବନ୍ଦ କରିଥାନ୍ତି। ଏହାପରେ ପାଳିଆ ଖୁଣ୍ଟିଆ ଦଇତାପତି ମାନଙ୍କୁ ଡାକିଥାନ୍ତି । ଦଇତାପତିମାନେ ଆସି ବେହେରଣ ତଳେ ଗୋଡ଼ ଧୋଇ ସିଂହାସନ ଉପରକୁ ଉଠିଥାନ୍ତି ଏବଂ ଗରାବଡୁ ସେବକ ଠାରୁ ହାତୁଆଣୀ ନେଇ ପାଳିଆ ମେକାପ ଠାରୁ ଶ୍ରୀ ଅଙ୍ଗ ମଣି ନେବେ। ପାଳିଆ ମେକାପ ପ୍ରଥମେ ବଡ଼ବାଡ଼ଙ୍କର ରାହୁରେଖା ପତି ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ହାତକୁ ବଢ଼ାଇଥାନ୍ତି। ପତିମହାପାତ୍ରେ ଉକ୍ତ ରାହୁରେଖା କୁ ସଂସ୍କାର ପୂର୍ବକ ଯଥାକ୍ରମେ ତିନି ବାଡ଼ର ବାଡ଼ଗ୍ରାହୀ ଦଇତାମାନଙ୍କୁ ବଢ଼ାଇଥାନ୍ତି। ଏହାପରେ ସମସ୍ତ ଦଇତାମାନେ ମିଶି ସୁଧସୁଆର ଠାରୁ ଓଷୁଅ ଓ ଚାଙ୍ଗଡ଼ା ମେକାପଙ୍କ ଠାରୁ ବଇଟମ ନେଇ ରୁନ୍ଧା କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷ କରିଥାନ୍ତି। ଏହି ରୁନ୍ଧା କାର୍ଯ୍ୟ ଶେଷ ହେବା ପରେ ପାଳିଆ ମେକାପ ଙ୍କୁ ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗ ମଣାଇ ଦେଇ ସିଂହାସନ କୁ ଓହ୍ଲାଇ ଆସିଥାନ୍ତି।

ଏହାପରେ ପାଳିଆ ମେକାପ ସିଂହାସନ ପୋଛା ମାରିବା ପରେ ପୂଜାପଣ୍ଡାଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ମହାସ୍ନାନ ନୀତି ବଢିଥାଏ। ତତ୍ପରେ ମହାଜନ ସେବକ ଭୂଦେବୀ ଓ ଶ୍ରୀଦେବୀ ଙ୍କୁ ଖଟ ଶେଜ ଘରୁ ଆଣି ରତ୍ନସିଂହାସନ ରେ ବିଜେ କରିଥାନ୍ତି। ଏହାପରେ ଶ୍ରୀଜୀଉମାନଙ୍କ ମଇଲମ ହୋଇ ବେଶ ବଢିଥାଏ। ତତ୍ପରେ ମଧ୍ୟାହ୍ନ ଧୂପ ପୂଜା ସରି ଭିତରେ ପାଣି ପଡିବା ପରେ ପୂଜାପଣ୍ଡା , ପତି ମହାପାତ୍ର ଓ ମୁଦିରସ୍ତ ସେବକମାନେ ୩ ବାଡ଼ରେ ବନ୍ଦାପନା କରିଥାନ୍ତି। ଏହାପରେ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦୈନିକ ନୀତି ହୋଇଥାଏ।

ଉପସ୍ଥାପନା: ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ

ଆଜି ସ୍ବାଭାବକବିଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ।

ମୁଁ ତ ଅମୃତ ସାଗର ବିନ୍ଦୁ
ନଭେ ଉଠିଥିଲି ତେଜି ସିନ୍ଧୁ
ଖସି ମିଶିଛି ଅମୃତ ଧାରେ
ଗତି କରୁଛି ସେ ଅକୂପାରେ

ଚମତ୍କାର ଶବ୍ଦ ସଂଯୋଜନା, ଚମତ୍କାର ଭାବାନ୍ତର। ଆଉ ଏହି ସୁନ୍ଦର ଅନୁସୃଜନର ଜନକ ହେଉଛନ୍ତି ସ୍ୱଭାବକବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେର।ତାଙ୍କୁ ଓଡ଼ିଆ ରୀତି କବି ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ। ସେ ଜନ୍ମରୁ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷାଦୀକ୍ଷା ପାଇ ପାରି ନଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତିଭାବାନ କବି ଥିଲେ । ସେ ଏକାଧାରରେ ପ୍ରକୃତି କବି ଓ ସ୍ୱଭାବ କବି ଭାବେ ପରିଚିତ । ସେ ଶ୍ରାବଣ ମାସର ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ତିଥିରେ ଅବିଭକ୍ତ ସମ୍ବଲପୁର ଓ ବର୍ତ୍ତମାନର ବରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାର ବରପାଲି ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ।

ବାଲ୍ୟକାଳରୁ ଗଙ୍ଗାଧର କବିତା ଲେଖିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଓଡ଼ିଶାର ପୁରାତନ କବି ମାନଙ୍କର ପଦାଙ୍କ ଅନୁସରଣ କରି ସେମାନଙ୍କ ଶୈଳୀରେ ସେ ନିଜର ପ୍ରଥମ ଲେଖା ସବୁ ଲେଖିଥିଲେ । ତାଙ୍କର ଆଦ୍ୟ ରଚନାବଳୀ ଭିତରେ ରସରତ୍ନାକର ଓ ଅହଲ୍ୟାସ୍ତବ ଆଦି ଅନ୍ୟତମ। ଏ ଗୁଡ଼ିକ ରୀତି ଯୁଗୀୟ ଶୈଳୀରେ ରଚନା କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ପରେ କବିବର ରାଧାନାଥ ରାୟଙ୍କ ପ୍ରରୋଚନାରେ ସେ ଆଧୁନିକ ଶୈଳୀରେ ଇନ୍ଦୁମତୀ ନାମକ କାବ୍ୟ ରଚନା କରି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ଆଧୁନିକ କବିମାନଙ୍କ ଭିତରେ ନିଜର ସ୍ଥାନ ସ୍ଥାପିତ କରି ପାରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଲେଖା ସବୁ ଉତ୍କଳ ଭାରତୀର ଅମୂଲ୍ୟ ରତ୍ନ।

ପ୍ରକୃତିର ବାହ୍ୟ ରୂପ ସହିତ ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ରୂପକୁ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବାରେ କବିଙ୍କର କୃତିତ୍ୱ ପ୍ରଶଂସିତ ହୋଇଛି । ସେ ନିଜ ଲେଖାରେ କେବଳ ଉଚ୍ଚ ଆଦର୍ଶକୁ ସ୍ଥାନ ଦେଇ ନାହାନ୍ତି, ସେଥିରେ ସେ ମାନବତାର ଜୟଗାନ ମଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ଛନ୍ଦମାଧୁର୍ଯର ଆଧୁନିକୀକରଣ କରି ସେ ଓଡ଼ିଆ କବିତାରେ ଗାନଯୋଗ୍ୟତା ଭରିଛନ୍ତି । ଅର୍ଘ୍ୟଥାଳି କବିତାମାଳାର ଭକ୍ତି, ଅମୃତମୟ ଓ ମଧୁମୟ କବିତା ଓଡ଼ିଶାର ପୁରପଲ୍ଲୀରେ ଅତିପରିଚିତ କବିତାମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ଅନ୍ୟତମ ।

ସେଇ କାଳଯୟୀ କବି ଗଙ୍ଗାଧର ମେହେରଙ୍କର ଆଜି ଜନ୍ମ ତିଥି। ଏ ଅବସରରେ ବୀର କଳିଙ୍ଗ ପରିବାର ତରଫରୁ କବିଙ୍କୁ ଶତ ନମନ ଓ ଭକ୍ତିପୂତ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳୀ।

ରକ୍ଷା-ବନ୍ଧନ: ପ୍ରେମ ଓ ବିଶ୍ବାସର ପର୍ବ।

ସ୍ନେହ, ଶ୍ରଦ୍ଧା, ସମ୍ମାନର ପ୍ରତୀକ ରକ୍ଷା ବନ୍ଧନ ସମଗ୍ର ଭାରତବର୍ଷର ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ଉତ୍ସବ। ‘ ବସୁଧୈବ କୁଟୁମ୍ବକମ୍ ‘ ଆଦର୍ଶ ଆମର ମୂଳମନ୍ତ୍ର… ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵକୁ ଗୋଟିଏ ପରିବାର ଭାବେ ବିଶ୍ବାସ କରୁଥିବା ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିରେ ରକ୍ଷାବନ୍ଧନ ପର୍ବର ଗୁରୁତ୍ୱ ବେଶ୍ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ। ଶ୍ରାବଣ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାର ଶୁଭ ଅବସରରେ ପାଳିତ ହେଉଥିବା ଏହି ଉତ୍ସବଟି କେବଳ ଭାଇ-ଭଉଣୀର ପବିତ୍ର ସ୍ନେହର ବନ୍ଧନ ନୁହେଁ ବରଂ ଦୁଇଟି ଆତ୍ମା, ଦୁଇଟି ହୃଦୟ ଏବଂ ଦୁଇଟି ପ୍ରାଣ ମଧ୍ୟରେ ପରସ୍ପର ପ୍ରତି ଘନିଷ୍ଠତା ଆବେଗ ଓ ସମ୍ମାନର ପ୍ରତୀକ।
ରକ୍ଷାବନ୍ଧନ ଉତ୍ସବ ସହ ଅନେକ ପୈ।ରାଣିକ ଓ ଐତିହାସିକ ଘଟଣା ଯୋଡ଼ି ହୋଇ ରହିଛି, ଯାହାକି ଆମ ବିଶ୍ବାସ ଓ ସଂକଳ୍ପକୁ ଶକ୍ତ କରିପାରିଛି। ବିଶେଷ ଭାବେ ଏ ପର୍ବଟି ଦାନବରାଜ ବାଳୀ ଓ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ନେଇ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅଧ୍ୟାୟର ଏକ ଅଂଶଭାବେ ସ୍ଵିକୃତ। ବାମନ ଅବତାରରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଦାନବରାଜ ବାଳୀକୁ ତିନିପାଦ ଭୂମି ମାଗିବା ପରେ ଦାନବୀର ବାଳୀ ନିଜ ସଂଙ୍କଳ୍ପ ରକ୍ଷା ସ୍ବରୂପ ତିନିପାଦ ଭୂମି ଦାନ କରିଥିଲେ। ଫଳତଃ ଭଗବାନ ଆକାଶ -ପାତାଳ ଏବଂ ଧରିତ୍ରୀକୁ ତିନିପାଦ କରିବା ସହ ରାଜା ବଳୀକୁ ରସାତଳ ପାତାଳକୁ ଚାପିଦେଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏହାର ପ୍ରତିବଦଳରେ ନିଜ ଭକ୍ତିର ପରାକାଷ୍ଠା ଯୋଗୁଁ ସବୁସମୟରେ ବାଳୀ ସାମ୍ନାରେ ରହିବା ପାଇଁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ମଧ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ଭଗବାନ। ଏହା ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ଚିନ୍ତାରେ ପକାଇଲା। ସମୟକ୍ରମେ ନାରଦଙ୍କ କଥାନୁସାରେ ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ବଳୀ ପାଖକୁ ଯାଇ ରକ୍ଷା ବନ୍ଧନ କରି ତାକୁ ନିଜ ଭାଇ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରିବା ସହ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ ନିଜ ସହ ନେଇ ଫେରିଥିଲେ। ବିଶ୍ବାସ ଅନୁସାରେ ସେହି ଦିନଠାରୁ ରକ୍ଷା ବନ୍ଧନ ପର୍ବ ପାଳିତ ହୋଇ ଆସୁଅଛି।

ଅନ୍ୟ ଏକ ପୈରାଣିକ ଆଖ୍ୟାନ କ୍ରମେ ଦେବତା ଓ ଦାନବ ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଯୁଦ୍ଧରେ ଦାନବମାନେ ଦେବତାଙ୍କୁ ପରାସ୍ତ କରୁଥିବାର ଦେଖି ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପତ୍ନୀ ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ ଭଗବାନଙ୍କ ଆରାଧନା କରିଥିଲେ। ଫଳତଃ ଭଗବାନ ଏକ ମନ୍ତ୍ରଯୁକ୍ତ ସୂତା ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀଙ୍କୁ ପ୍ରଦାନ କରିବାପରେ ସେଇ ସୂତାକୁ ଇନ୍ଦ୍ରାଣୀ ନେଇ ଇନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ହାତରେ ବାନ୍ଧି ଦେଇଥିଲେ। ଫଳତଃ ସେହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଇନ୍ଦ୍ର ବିଜୟୀ ହୋଇଥିଲେ। ରକ୍ଷା-ବନ୍ଧନକୁ ନେଇ ମହାଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଏକ ରୋଚକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ରହିଛି। ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ପରାମର୍ଶକ୍ରମେ ଧର୍ମରାଜ ଯୁଧିଷ୍ଠିର ନିଜର ସମସ୍ତ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କ ହାତରେ ରକ୍ଷା-ସୂତା ବାନ୍ଧିଥିଲେ। ସେହିପରି ମହାଭାରତର ଆଉ ଏକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ହେଉଛି ,ଶିଶୁପାଳକୁ ବଧ କରିବା ସମୟରେ ଭଗବାନ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଆଙ୍ଗୁଠି କ୍ଷତାକ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ଦୈପଦୀ ନିଜ ଶାଢ଼ୀକୁ ଚିରି ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣଙ୍କ ଆଙ୍ଗୁଠିରେ ବାନ୍ଧି ଦେଇଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଯେତେବେଳେ କୁରୁସଭାରେ ଦୈପଦୀଙ୍କ ବସ୍ତ୍ର ହରଣ କରାଯାଇଥିଲା ସେତେବେଳେ ବସ୍ତ୍ରଦାନ କରି ଦୈପଦୀଙ୍କ ଲଜ୍ଜା ନିବାରଣ କରିଥିଲେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ।
ରକ୍ଷା-ବନ୍ଧନକୁ ନେଇ ଏମିତି ଅନେକ ପୈରାଣିକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ଥିବା ବେଳେ ଐତିହାସିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ପର୍ବର ପ୍ରାସଙ୍ଗିକତା ପରିଲକ୍ଷିତ ହୋଇଥାଏ। ମଧ୍ୟଯୁଗରେ ମୁସଲମାନ ଓ ରାଜପୁତ୍ରଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ଲାଗି ରହୁଥିଲା। ଚିତୋର ରାଜାଙ୍କ ବିଧବା ରାଣୀ ଗୁଜୁରାତର ସୁଲତାନ ବାହାଦୁର ଶାହଙ୍କ ଆକ୍ରମଣରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ଦିଲ୍ଲୀର ମୋଗଲ ବାଦଶାହା ହୁମାୟୁନଙ୍କ ପାଖକୁ ରାକ୍ଷୀ ପଠାଇ ସୁରକ୍ଷା କାମନା କରିଥିଲେ। ଏହି ରାକ୍ଷୀକୁ ରକ୍ଷା ପ୍ରତୀକ ଭାବେ ବିବେଚନା କରି ବାଦଶାହା ହୁମାୟୁନ୍ ଚିତୋର ରାଣୀ କର୍ମବତୀଙ୍କୁ ସୁରକ୍ଷା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ଏହା ହିନ୍ଦୁ ଓ ମୁସଲମାନମାନଙ୍କ ଭାବନାତ୍ମକ ଏକତାର ଅବିସ୍ମରଣୀୟ ଘଟଣା କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବନାହିଁ।

ପୈ।ରାଣିକ ତଥା ଐତିହାସିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ବେଶ୍ ମହତ୍ଵ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଏହି ପବିତ୍ର ପର୍ବ ,ସଂପ୍ରତି ଭାରତରେ ଏକ ଗଣପର୍ବ ଭାବେ ପରିଗଣିତ ହେଉଅଛି। ପ୍ରଥମେ ତ ସୂତା ବାନ୍ଧି ରକ୍ଷା କାମନା କରାଯାଉଥିଲା‌। ସମୟାନୁକ୍ରମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସୁନ୍ଦର ସୁଶୋଭିତ ରାକ୍ଷୀ ବଜାରରେ ଉପଲବ୍ଧ। କୁହାଯାଇପାରେ ସମୟ ସହିତ ବଦଳିଯାଇଛି ରାକ୍ଷୀର ଅଙ୍ଗୀକତା କିନ୍ତୁ ଆତ୍ମିକଭାବେ ସୂତା ହେଉ କି କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ପୂର୍ଣ୍ଣ ରାକ୍ଷୀ; ସବୁହେଉଛି ସ୍ନେହ, ଶ୍ରଦ୍ଧା, ସମ୍ମାନର ପ୍ରତୀକ। ରାକ୍ଷୀରେ ଅଛି ପ୍ରେମ, ବିଶ୍ବାସ ଓ ପବିତ୍ରତାର ଶକ୍ତି।

ଉପସ୍ଥାପନା: ଶରତ ଚନ୍ଦ୍ର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ
ତଥାସ୍ତୁ, ଏମ୍. ଆଇ. ଜି – ୨୧
ହାଉସିଂ ବୋର୍ଡ କଲୋନୀ, ନୟାଗଡ଼
ମୋ- 7978233020